Twórczość Edny Baud sytuuje się na styku malarstwa, filmu i filozofii obrazu. Artystka operuje strategiami wizualnymi, które czerpią zarówno z awangardowych tradycji XX wieku, jak i z kodów kultury masowej, tworząc kompozycje naładowane symboliczną wieloznacznością. Jej prace cechuje specyficzna narracyjność – to obrazy, które sprawiają wrażenie kadrów wyciętych z większej opowieści, zatrzymanych w niedopowiedzianym geście.
„Rolland” to jedno z dzieł, które w najbardziej bezpośredni sposób eksploruje charakterystyczne dla Baud zainteresowanie płcią jako płynną kategorią wizualną i społeczną. Męsko-kobieca sylwetka, pozbawiona jednoznacznych cech, zdaje się funkcjonować poza binarnymi podziałami. To przedstawienie, które nie wpisuje się ani w klasyczne kanony portretu, ani w konwencję realistycznej reprezentacji ciała – jest raczej konstruktem, który podaje w wątpliwość stabilność tożsamości i cielesności.
Baud chętnie sięga po elementy estetyki socrealizmu, pop-artu czy amerykańskiego futuryzmu, ale wykorzystuje je w sposób ironiczny i dekonstrukcyjny. Fragmentaryzacja kadru, charakterystyczna dla jej malarstwa, sprawia, że postać wydaje się rozbita – jakby stanowiła jedynie wycinek większej, niepoznanej całości. W tym aspekcie jej twórczość można odczytać jako malarską reinterpretację technik filmowych – zwężone ujęcie sugeruje narracyjność, ale nie pozwala na jednoznaczne odczytanie przedstawienia.

Kolumna od wieków symbolizowała trwałość i transcendencję – począwszy od monumentalnych, klasycznych porządków architektonicznych, aż po modernistyczne poszukiwania czystej formy. Alicja Biała intencjonalnie nawiązuje do tej tradycji, lecz jej „Totem z ziemniaków” przewrotnie podważa hierarchiczne normy estetyczne z przeszłości. Odlane z mosiądzu niepozorne, pospolite warzywo artystka ułożyła w spiętrzoną, pionową strukturę, której rytm bynajmniej nie wynika z idealnych proporcji, lecz z organicznych bulwiastych kształtów. Tym samym Biała prostym gestem nawiązuje do szerokiego kontekstu historii sztuki, jednocześnie korespondując z sensem poszukiwania perfekcyjnej formy.
Początek historii ziemniaka w Europie zaczyna się w królewskich ogrodach, który kończy jako powszechnie uprawiane i dostępne warzywo. W sztuce również przeszedł on drogę od zwykłego, marginalnego przedmiotu do nośnika wykorzystanego w przekazie konceptualnej refleksji – jak chociażby w przypadku performansu Julity Wójcik. Celem Białej jest kontynuacja tej tradycji, a wykonana przez nią rzeźba nie tylko redefiniuje materiał i formę, lecz także skłania do refleksji nad statusem przedmiotów w kulturze i sztuce.

„Dwa żuki i suka” to obraz powstały w wyniku refleksji nad wydarzeniami w Polsce w 2010 roku. Katastrofa smoleńska, beatyfikacja ks. Jerzego Popiełuszki, wprowadzenie zakazu palenia tytoniu w miejscach publicznych oraz zmiany w prawie dotyczącym przeciwdziałania przemocy w rodzinie – te wydarzenia kształtują kontekst, w którym artystka osadza swoje dzieło. Wydarzenia te nadają pracy wieloaspektową wymowę, w której społeczne i polityczne napięcia stają się punktami odniesienia dla głębszych rozważań na temat współczesnej rzeczywistości. Obraz ukazuje nie tylko wpływ tych wydarzeń na społeczeństwo, lecz także ich osobiste echo w artystycznym odbiorze. Twórczość Ewy Ciepielewskiej stawia pytania o naturę zmian, jakie zachodzą w obliczu kryzysów, oraz o sposób, w jaki społeczeństwo reaguje na traumatyczne doświadczenia.

Dr. Lakra, meksykański artysta urodzony w 1972 roku w Oaxaca, od lat eksploruje granice sztuki, łącząc elementy tatuażu, rysunku i kolażu. Jego twórczość jest przesiąknięta fascynacją kulturą popularną, etnografią oraz antropologią, a w obszarze rzeźby – szczególnie tej tworzonej z wosku – artysta wypracował unikalny język, który balansuje między sacrum a profanum.
Rzeźby Dr. Lakry to osobliwe totemy współczesności – zniekształcone formy, w których można odnaleźć echa dawnych wierzeń, ludowych rytuałów i religijnych ikonografii. Inspiracje czerpie zarówno z muzealnych gablot wypełnionych rytualnymi maskami, jak i z plastikowych figurek popkultury. Jego prace często wydają się hybrydami – zlepkiem różnych elementów, które, zestawione razem, tworzą niepokojące, a jednocześnie hipnotyzujące kompozycje.
Wosk od wieków zajmuje ważne miejsce w meksykańskiej kulturze. Był używany do tworzenia świec ofiarnych, rytualnych figurek i dewocyjnych wotów, które składano w kościołach jako symboliczne dary dla świętych. W meksykańskich rzemieślniczych warsztatach powstawały bogato zdobione figurki, przedstawiające zarówno postaci świętych, jak i sceny rodzajowe, które towarzyszyły religijnym obchodom. Wosk miał też znaczenie w magii ludowej – formowano z niego lalki wykorzystywane w rytuałach uzdrawiających lub zaklęciach.
Jego prace można czytać jak archeologiczne artefakty przyszłości – odlane w wosku i brązie postacie, które noszą ślady dawnych tradycji, ale jednocześnie są przesiąknięte współczesnymi mitologiami. Dzięki temu rzeźby Dr. Lakry nie tylko fascynują wizualnie, ale też skłaniają do refleksji nad tym, jakie symbole i przedmioty kształtują naszą zbiorową wyobraźnię.

Głównym motywem, który Maciej Gąbka bada w swojej twórczości, jest elastyczność znaczenia pojęcia normy i normatywności. Punktem wspólnym łączącym każdy realizowany przez niego projekt jest analiza siły autorytetu społecznie obowiązujących zasad, które wzbudzą u ludzi powinność do konkretnego sposobu myślenia, działania, mówienia czy patrzenia. Artysta rozkłada na czynniki pierwsze hierarchiczne systemy stabilizujące relacje interpersonalne, które co do zasady instruują ludzi, jak należy komunikować się wewnątrz społeczeństwa, by nie zostać z niego wykluczonym. Poszczególne prace to poprzedzony researchem komentarz dotyczący konkretnych norm, które stanowią wizualizacje zachowań normatywnych.
Realizacja „Bez tytułu XXXIX” pochodzi z ostatniej solowej wystawy artysty w wileńskiej (AV17) Gallery i jest ona częścią najnowszego cyklu reliefów Gąbki „Get out of the path”. Motywem przewodnim tej serii są normy obecne w szeroko rozumianym designie – powtarzalne schematy w sztuce użytkowej, które porządkują i segregują świat ludzi oraz rzeczy. Treść prac odnosi się do czytania świata poprzez normatywne filtry, w którym każde odejście od normy jest zauważalne i niesie za sobą konsekwencje. Gąbka nawiązuje do abstrakcyjnych form rodzących się w umyśle projektanta, które – począwszy od człowieka pracującego nad formą lusterka samochodowego, a skończywszy na programiście współpracującym z AI nad grafikami do smartfonów – zawsze są ograniczone rozmaitymi regulacjami. Kompozycje wpisane w reliefy wynikają z analizy powielanych wzorców, które stanowią fragmenty-kadry zaczerpnięte z kultury wizualnej. Tytuł serii odnosi się do zastąpienia mitycznego gestu artysty przez ścieżkę (path; termin zaczerpnięty z programu graficznego) wyznaczaną w projekcie, po której głowica maszyny wycina każdą kompozycję.

„Mała niedźwiedzica” Gila stoi na tylnych łapach. Instalacja site specific precyzyjnie wpisuje się w miejsce. Artysta, operując światłem i cieniem, powoduje iluzję, że jego rzeźba ożywa i dosłownie przed momentem zostawiła ślady pazurów na ścianach. A jej ludzko-niedźwiedzi profil budzi szczególną empatię. W klatce znalazły się jeszcze kajdany i romskie talizmany. Krzysztof Gil połączył w swojej instalacji wątki kultury romskiej i niedźwiednictwa. Nie bez kozery ta tradycyjna romska profesja wykształciła się na terenach obecnej Rumunii. Warto pamiętać, że Romowie pozostawali tam niewolnikami przez blisko 500 lat. Niedźwiedzie natomiast były wykorzystywane do zapewniania rozrywki i w pewnym sensie dzieliły los Romów. Wyspecjalizowani romscy treserzy Usari stali się częścią gildii lăutarów, którzy zajmowali się muzykowaniem, magią i właśnie tresurą niedźwiedzi. Jej metody były bardzo brutalne, choć zwierzęta czasem traktowano jak członków rodziny i nawet podobnie opłakiwano. Do dziś 30 listopada upamiętnia się w Rumunii dzień wyzwolenia romskich niedźwiedzi (rum. Ziua Romilor Ursari – dzień romskich niedźwiedzi, od 1940), za: Calendarul evenimentelor minorităţii rome. Po Wiośnie Ludów wyzwoleńcy ze swoimi niedźwiedziami trafili na Bałkany i do Europy Zachodniej. Na terenach I Rzeczypospolitej w XVII i XVIII stuleciu arystokraci utrzymywali ośrodki niedźwiednictwa: w Klewaniu, Siermieżewie, Kiejdanach, Romanowie. Jednak najsławniejszym miejscem romskiej tresury była Akademia Smorgońska. Ten wspólny los ludzkich i nie-ludzkich niewolników najbardziej dojmująco odczuwali bywalcy Złotej Wyspy.
Monika Weychert
„Mała Niedźwiedzica” to instalacja site-specific Krzysztofa Gila, stworzona na potrzeby wystawy „Złota Wyspa”, zrealizowanej na terenie dawnych wybiegów dla niedźwiedzi brunatnych w warszawskim Parku Praskim. Ekspozycji, której kuratorką była Joanna Kordjak, towarzyszył bogaty program wydarzeń edukacyjnych i artystycznych. Wystawa powstała w ramach współpracy Miejskiego Ogrodu Zoologicznego, Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki oraz Muzeum Warszawskiej Pragi. W kontekście aukcji rzeźba została zestawiona z pracą na papierze, która tematycznie nawiązuje do „Małej Niedźwiedzicy”, podkreślając wielowymiarowość refleksji nad losem zwierząt.

W swojej twórczości Agata Grzybowska koncentruje się na człowieku, ukazując go w kontekście ekstremalnych sytuacji, często zagrażających życiu. Cykl „Niewidoczne” powstał podczas rezydencji artystycznej Fundacji Razem Pamoja w Jacmel na Haiti. Artystka dokumentowała wysiłki robotników odbudowujących szkołę zniszczoną przez trzęsienie ziemi w 2010 roku. Projekt był realizowany przy wsparciu Fundacji Polska-Haiti oraz Fundacji Razem Pamoja.
Grzybowska nie ograniczyła się do relacjonowania procesu odbudowy szkoły. Jej obiektyw uchwycił również codzienne życie mieszkańców Jacmel oraz barwny, surrealistyczny karnawał, który stanowi kluczowy element lokalnej tożsamości. Fotografka zręcznie balansuje między dokumentem a poetycką narracją, oddając intensywność i teatralność haitańskiej rzeczywistości.
Historia Haiti, od przełomu XVIII i XIX wieku po współczesne wydarzenia, jawi się jako „niemożliwa” – pełna dramatycznych zwrotów i wyzwań. W swojej pracy Grzybowska stawia pytania: jak opowiedzieć o tym, co niemożliwe? Czy fotografia może oddać dramatyzm chwili i siłę ludzkiego przetrwania? „Niewidoczne” to poruszająca refleksja na temat walki o godność i przetrwania w obliczu przeciwności losu.

Moją praktykę napędza czułe przywiązanie do ciszy i przypadkowości, otwartej w równej mierze na przyjemność i dyskomfort. Pierwotnie znajdowałem inspirację w niepowiązanych ze sobą amatorskich obrazach cyfrowych pierwszej dekady milenium, cechujących się niewyraźną i niebezpośrednią estetyką, która myląc algorytm, opiera się segregacji, występując jako jeden niezwykle chaotyczny zbiór, gdzie nostalgia swobodnie miesza się z odrazą lub absolutnym brakiem treści. Adaptując wybrane cechy tego obszaru, buduję obrazy, próbujące ożywić i nadać sens momentom zawieszonym w czasie.
Październik popycha łagodnie w kierunku odnowy. Portret jest próbą zobrazowania spokoju i przyjemności niezależnej od miejsca, czasu czy rzeczywistych doświadczeń.
Bartosz Kowal

Julia Kowalska mieszka i pracuje w Warszawie. W 2022 roku uzyskała tytuł magistra malarstwa na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Posługując się uwodzicielską estetyką, Kowalska zgłębia płynną naturę Ja i złożoność pragnień, badając piękno i kobiecość w ramach struktur hierarchicznych oraz biopolityki ciała. Koncentruje się na relacjach i zależnościach pomiędzy kobietami – siostrami, matkami i córkami – podkreślając podwójną naturę czułości i troski przeplatającej się z dominacją i uciskiem. To napięcie między postawą bierną i aktywną ma kluczowe znaczenie w jej twórczości, podkreślając ewoluującą perspektywę kobiecego spojrzenia i rzucając światło na złożoną i często sprzeczną naturę kobiecych doświadczeń i tożsamości.

Tomasz Machciński od początku twórczej drogi był artystą samowystarczalnym. W 1966 roku po raz pierwszy wycelował w swoim kierunku obiektyw aparatu Smiena i nacisnął spust migawki. Ciche kliknięcie okazało się Wielkim Wybuchem – narodzinami totalnego, będącego w ciągłej ekspansji, artystycznego wszechświata. Stworzył nie tylko atlas ikonicznych autoportretów, ale będącą jego nieodłączną częścią, zakorzenioną w trudnej biografii osobistą mitologię. Jednym z mediów artystycznego wyrazu Machcińskiego były komponowane z pojedynczych autoportretów tableau, funkcjonujące niezależnie lub jako części wielostronicowych albumów. Najważniejszy z nich został zreprodukowany w całości w publikacji z 2020 roku (por. Tomasz Machciński, „Album”, wyd. Fundacja Tomasza Machcińskiego). Karty tworzone przez Machcińskiego były starannie projektowane – ich klasyczne kompozycje niekiedy przywodzą na myśl średniowieczne tryptyki ołtarzowe z centralnym protagonistą, ku któremu zwracają się postaci z bocznych skrzydeł. Innym razem monotonne, rytmiczne układy przypominają raczej poetykę policyjnych kartotek czy naukowych taksonomii. W tableau z 2016 roku wymieszane są nieprzystające do siebie porządki – portret Marksa niczym ze ściany komunistycznej szkolnej klasy sąsiaduje ze świętym obrazkiem, groteskowymi postaciami czy stereotypowymi przedstawieniami innych kultur. Jest to mikrokosmos sygnalizujący utopijny cel monumentalnego przedsięwzięcia artysty – stworzenie kompletnego atlasu człowieczeństwa.
Zofia Płoska-Czartoryska

Portret jednej z kobiet, z którą od 2019 roku współpracowałam wielokrotnie, najpierw przygotowując pracę doktorską pt. „W stronę integracji cienia. Kobiecy Foto-rytuał” (Wydział Sztuki, Uniwersytet im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie), potem kontynuując portretowanie osób jako formę własnej praktyki artystycznej. Po tym jak D. zobaczyła swój portret, rozmawiałyśmy o jej zamyślonej minie. Po chwili wyznała, że kiedy robiłam jej zdjęcie, myślała o swoim ojcu.
Aleksandra Młynarczyk-Gemza

„W przyszłość (Dana)” to obraz autorstwa Macieja Nowackiego, który powstał na podstawie sesji zdjęciowej z Daną Vitkovską, queerową performerką, voguerką i tancerką. Dana jest członkinią międzynarodowego House of Elle oraz współzałożycielką warszawskiego Kiki House of Sarmata. Obraz ukazuje ją jako queerową wojowniczkę, uwiecznioną w momencie napinania cięciwy łuku, gotową do wystrzelenia strzały – symbolu przemiany, w którym broń staje się narzędziem do zasiewania nowego życia. Gest ten, uchwycony przez Nowackiego, staje się metaforą walki osób queerowych o godne życie, które w przyszłości przyniesie owoce. Portretowana postać przywołuje na myśl mitologiczną Dianę lub Artemidę – boginie łowów i natury, podkreślając siłę, odwagę i połączenie z naturą.
Obraz został zaprezentowany na wystawie „Bezwstyd” w Clay.Warsaw w 2024 roku. Pokazywane tam prace powstały w wyniku bliskiej interakcji z osobami z najbliższego kręgu artysty, które Nowacki fotografował, a na podstawie ich portretów tworzył obrazy, rejestrując ciała wykraczające poza heteronormatywne schematy. Artysta odsłania to, co prywatne i intymne, budując wielowątkową narrację o queerowej podmiotowości, stracie i przemianie. Jego prace stają się manifestem sprawczości, odwagi i siły osób nieheteronormatywnych, zmuszając do konfrontacji z pytaniami o naszą tożsamość, lęki oraz drogę do akceptacji i samoświadomości, której celem jest przekształcenie wstydu i lęku w narzędzie wyzwolenia.

Pierwsze papierosy, próby i bunty. Dzieciaki – niedzieciaki niby znudzone, ale chętne do działania. Dziewczyna rzuca urok. Trochę, żeby go uwieść, trochę, żeby przegonić. Wierny psi towarzysz strzeże swojej przyjaciółki, niepewny – tak jak Ona – co czuć, jak reagować. Malując ten obraz, myślałam o fascynacjach zmieszanych z obrzydzeniem. Kiedy wszystko jest nowe i niepewne, relacje nieludzkie wydają się łatwiejsze – pies nie odstępuje swojej opiekunki. Niczym wierny sługa, gotowy wykonać brudną robotę dla dziewczynki, jeśli tylko poczuje się zagrożona. Ona pochłonięta pierwszymi fascynacjami zdaje się nie zauważać wrogości psa, chce kosztować nowe rejony życia.
Katarzyna Olma

Paweł Olszewski to jeden z najbardziej intrygujących współczesnych artystów polskiej sceny surrealistycznej. Artysta urodzony w Tarnowie kształcił się na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a następnie kontynuował naukę na Universität der Künste w Berlinie. Jego twórczość obejmuje zarówno malarstwo, jak i instalacje przestrzenne, w których splatają się wątki futurystyczne, kosmologiczne oraz duchowe. Olszewski w swoich pracach bada relacje między sztuką, nauką i filozofią, stawiając pytania o miejsce człowieka w kosmosie i naturę rzeczywistości.
Charakterystyczną cechą jego malarstwa jest harmonijne połączenie spekulacji naukowych z filozoficznymi rozważaniami na temat przyszłości. W jego obrazach dominują symetryczne kompozycje i organiczne kształty, które zdają się dryfować między różnymi wymiarami czasu i przestrzeni. Otwarta interpretacja dzieł artysty sprawia, że każdy odbiorca może odnaleźć w nich własne znaczenia, odwołujące się zarówno do refleksji egzystencjalnych, jak i do wizji alternatywnych światów.
Technika malarska Olszewskiego wyróżnia się niezwykłą precyzją – artysta stosuje olej na płótnie, warstwowo nakładając farbę, co nadaje powierzchni obrazów subtelną, wielowymiarową fakturę. Proces ten, obejmujący wielokrotne przecieranie, zamazywanie i ponowne budowanie kompozycji, pozwala uzyskać głębię i świetlistość, które są znakami rozpoznawczymi jego prac.

Paulina Ołowska w „Clotho” eksploruje ślady przeszłości i ich rezonans we współczesności. Dzieło prezentowane na wystawie „Resonance” w galerii Kurimanzutto nawiązuje do twórczości Deborah Turbeville, amerykańskiej fotografki mody, znanej z melancholijnych, onirycznych kompozycji. Ołowska podjęła się artystycznej rekonstrukcji jej wizualnego języka, odtwarzając atmosferę i narracje ze zdjęć Turbeville z lat 80. i 90. XX wieku. W tym celu wyruszyła w podróż do miejsc związanych z życiem i pracą fotografki, tworząc nowe, malarskie reinterpretacje jej dzieł.
Ołowska w swojej twórczości często przywołuje echa przeszłości – duchy i zjawy historii materializują się w jej obrazach, przesuwając granice między dokumentem a fikcją. „Clotho” wyrasta z tej samej tkanki. Inspirację stanowiły sesje Turbeville w Polsce i Meksyku w latach 80. i 90. XX wieku, pełne nostalgii, tajemnicy i kobiecej siły. Artystka podjęła się rekonstrukcji tych ulotnych, niemal onirycznych obrazów, przenosząc je na płótno i ściany galerii w nowej, autorskiej interpretacji.
W 2022 roku Ołowska śladami Turbeville dotarła do San Miguel de Allende i Mineral de Pozos. Tam, wspólnie z malarką Carmen Serratos i fotografką Karlą Ximeną Cerón, tworzyła tableaux vivants, czyli „żywe obrazy”, odtwarzające i interpretujące wizualne tropy pozostawione przez Turbeville. W Polsce, w Pałacu Potockich, w Teatrze Cricot 2 i Jaskini Michalika, kontynuowała te poszukiwania wraz z fotografką Jacqueline Sobiszewski, łącząc dokumentację z artystyczną ingerencją.
„Clotho” to jednak nie tylko opowieść o Turbeville, lecz także refleksja nad losem i przeznaczeniem – jak sugeruje tytuł, odnoszący się do jednej z Mojr, greckich bogiń przeznaczenia, przędącej nić ludzkiego życia. Ołowska, niczym Clotho, splata ze sobą przeszłość i teraźniejszość, historie kobiet, miejsc i obrazów, nadając im nową, ponadczasową formę.

Prezentowana piersiówka to efekt unikatowej współpracy Casa Dragones z wybitnym meksykańskim artystą Gabrielem Orozco, uznawanym za jedną z najważniejszych postaci sztuki współczesnej. Jego twórczość redefiniuje granice między sztuką użytkową a wysoką, a charakterystyczne dla niego geometryczne kompozycje badają relacje między przestrzenią, formą i percepcją.
Każdy egzemplarz tej ekskluzywnej edycji jest ozdobiony grawerowaną interpretacją cyklu „Samurai Tree Invariants” – unikalnej sekwencji okręgów, w której matematyczna precyzja spotyka się z organiczną harmonią. Ten charakterystyczny dla Orozco motyw, inspirowany porządkiem natury i sztuką konceptualną, został misternie odwzorowany na metalicznej powierzchni piersiówki, nadając jej status obiektu kolekcjonerskiego.
Każda numerowana indywidualnie piersiówka łączy w sobie rzemieślniczą doskonałość z artystyczną wizją, będąc zarówno funkcjonalnym naczyniem, jak i dziełem sztuki użytkowej. To wyjątkowa okazja dla kolekcjonerów i miłośników designu, by stać się posiadaczem przedmiotu, który łączy tradycję meksykańskiego rzemiosła z nowoczesną estetyką.

Alicja Pakosz w swojej twórczości przekracza granice tradycyjnego malarstwa, rozwijając je w przestrzeni poprzez instalacje i dioramy. Jej sztuka to nie tylko przedstawienie rzeczywistości, lecz także badanie samego aktu widzenia. Artystka wykorzystuje technikę zbliżenia, „najazdy” kamery na wybrane fragmenty świata, wciągając odbiorcę w grę z percepcją. Obrazy Pakosz działają jak soczewka – powiększają detale, intensyfikują wrażenia, zmuszając do skupienia na tym, co zazwyczaj pozostaje niezauważone.
Przykładem tej strategii jest „Łuczniczka” – dzieło balansujące na granicy hiperrealizmu i iluzji. Artystka precyzyjnie odwzorowuje świat w najmniejszych szczegółach, sprawiając, że widz niemal dotyka przedstawionej rzeczywistości. Jednak w tej perfekcji kryje się subtelna pułapka – moment, w którym iluzja zaczyna się rozpadać, a obraz wytrąca odbiorcę z poczucia pewności. Pakosz nie tylko przedstawia, lecz także zmusza do refleksji nad tym, jak patrzymy i co tak naprawdę dostrzegamy.
Jej prace to wizualne eksperymenty, w których rzeczywistość staje się nieuchwytna, a granica między obrazem a percepcją ulega zatarciu. Pakosz pokazuje, że to, co wydaje się oczywiste, może w każdej chwili okazać się złudzeniem.

Zdjęcie pochodzi z cyklu Symulakrum, który opowiada o próbie stworzenia kopii nieistniejącej wizji Zachodu – idealizowanego eksterytorialnego świata w PRL-u. Fotografia przedstawia wnętrze sanatorium Perełka w Ciechocinku. W czasach PRL-u Ciechocinek był jednym z najpopularniejszych miejsc, w których odpoczywali zarówno obywatele PRL-u, jak i przedstawiciele władzy. Istniały jednak pewne ograniczenia w dostępie do luksusowych ośrodków, takich jak Perełka, które były zarezerwowane dla wyższych warstw społecznych. Perełka była miejscem nieformalnych spotkań, odpoczynku i spędzania czasu wolnego przez władzę. Wypoczywali tu oficerowie, a także osoby związane z Ministerstwem Obrony Narodowej. Często do sanatoriów uzdrowiskowych w Ciechocinku, w tym do Perełki, kierowani byli także tzw. zasłużeni obywatele – osoby, które miały znaczące osiągnięcia w różnych dziedzinach, takich jak kultura, nauka czy sport. Tego typu osoby miały dostęp do lepszych warunków w sanatoriach, co miało stanowić rodzaj nagrody za ich wkład w rozwój państwa. Perełkę odwiedzali też goście z zagranicy, szczególnie z krajów bloku wschodniego, a także dyplomaci. Wówczas Ciechocinek był jednym z nielicznych ośrodków uzdrowiskowych w Polsce, które cieszyły się popularnością na arenie międzynarodowej.

Grzegorz Pieniak w swojej twórczości bada koncepcję męskości, poddając tradycyjne wzorce dekonstrukcji i nadając im nowy, subiektywny wymiar. Jego postacie ulegają zniekształceniu, oscylując między introspekcją a awangardową deformacją. Malarstwo Pieniaka często przybiera formę nokturnów – intymnych, tajemniczych scen, w których artysta niczym podglądacz rejestruje ulotne momenty prywatności. Balansując na granicy intymności i ekshibicjonizmu, jego obrazy angażują widza w subtelną grę percepcji i interpretacji. Inspiracje czerpie z estetyki filmowej, a jego kompozycje przypominają kadry z kina erotycznego – zarówno w warstwie wizualnej, jak i narracyjnej.
Znakomitym przykładem tego podejścia jest obraz „Marsjasz”. Artysta przedstawia mężczyznę w erotyzującej stylistyce, wpatrzonego w ranę na własnym ciele. Odwołując się do mitu o Marsjaszu, którego Apollo ukarał za muzyczną rywalizację, Pieniak czyni z rany symbol zarówno fizycznego cierpienia, jak i wewnętrznego rozdarcia, kwestionując klasyczne wyobrażenia męskości.
Twórczość Pieniaka wyróżnia się także obecnością elementów surrealistycznych i groteskowych, spotęgowanych wyrazistą kolorystyką. Kontrast między głęboką czerwienią a intensywną czernią buduje atmosferę napięcia i niepokoju, wzmacniając wieloznaczność przedstawień. Jego obrazy balansujące między sensualnością a introspekcją skłaniają do refleksji nad cielesnością, emocjonalnością i kulturowymi konstrukcjami męskości.

Pejzaż w twórczości Martina Pilipchuka staje się polem duchowej eksploracji. Artysta, który swoje malarskie korzenie rozwijał między Moskwą a Krakowem, od lat poszukuje motywu w bezpośrednim kontakcie z naturą. W 2023 roku, podczas rezydencji Fundacji Razem Pamoja – MAZI Projects, skierował swoją uwagę na Meteory – monumentalne skały znajdujące się w Grecji, od wieków będące symbolem kontemplacji i odosobnienia.
Prezentowana praca jest częścią cyklu inspirowanego surowym krajobrazem i duchowym wymiarem miejsca. Pilipchuk, operując światłem, fakturą i atmosferą, buduje przestrzenie na granicy realizmu i wizji. Jego surrealistyczne pejzaże są nie tylko zapisem doświadczenia, lecz także zaproszeniem do introspekcji – do zatrzymania się, zanurzenia w ciszy i odnalezienia własnego punktu równowagi.

Szaweł Płóciennik jest absolwentem warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (2019), malarzem, performerem, autorem powieści graficznych oraz muzykiem związanym ze środowiskami polskiej kontrkultury lat 80. Tworzy wielkoformatową figurację, w której łączy ze sobą uniwersalne wątki mitologiczne oraz archetypy z wymiarem osobistym. Ostatnio poświęcił się cyklowi o słynnym warszawskim osiedlu modernistycznym „Za żelazną bramą”, na którym artysta spędził dzieciństwo. Obraz „Przy tablicy”, który został namalowany specjalnie na aukcję Fundacji Razem Pamoja „Autoportret na tle szkoły”, to również powrót artysty do dzieciństwa, a konkretnie do powtarzającego się snu o byciu odpytywanym przy tablicy, także o „byciu nagim” w szkole. Miarka po prawej stronie przypomina o teście umiejętności, ciągłym ocenianiu i nieosiągalnym ideale. Klęcząca kobieta w chuście to z kolei powidok szkolnej katechetki, przez którą artysta za młodu noszący koszulki z metalowymi kapelami był mierzony wzrokiem. Tytułową tablicę można dostrzec na drugim planie obrazu, gdzie widoczne po ścieraniu ślady układają się w portret.

Twórczość Sylwii Rams koncentruje się na eksploracji kobiecej psychiki, duchowości i tożsamości. Jej portrety, balansujące między realizmem a symboliką, oddają skomplikowaną naturę emocji, a zarazem pozostawiają przestrzeń dla osobistej interpretacji. Każdy detal w jej obrazach jest świadomie dobrany, aby wydobyć wewnętrzne przeżycia modelki i subtelnie prowadzić widza przez warstwy znaczeń ukrytych w spojrzeniu, geście czy świetle padającym na skórę.
Jednym z najciekawszych dzieł Rams jest „Profil” – obraz stworzony w 2023 roku podczas jej rezydencji w Fundacji Razem Pamoja w Atenach. Przedstawia Evangelię – kobietę o greckiej urodzie i ognistych włosach, która dla artystki stała się ucieleśnieniem tajemnicy i piękna. Portret ten, nawiązując do klasycznych przedstawień, jednocześnie rozmywa granice między rzeczywistością a malarską wizją.
Prace Sylwii Rams przyciągają wzrok introspektywną głębią, pozwalając widzowi konfrontować się z własnymi emocjami. Jej sztuka to nie tylko studium postaci, lecz także refleksja nad kondycją ludzką – subtelna, a zarazem intensywna opowieść o wewnętrznych światach ukrytych w spojrzeniu portretowanych kobiet.

Bruno Jasieński
But w butonierce
Zmarnowałem podeszwy w całodziennych spieszeniach,
Teraz jestem słoneczny, siebiepewny i rad.
Idę młody, genialny, trzymam ręce w kieszeniach,
Stawiam kroki milowe, zamaszyste, jak świat.

Nie zatrzymam się nigdzie na rozstajach, na wiorstach,
Bo mnie niesie coś wiecznie, motorycznie i przed.
Mijam strachy na wróble w eleganckich windhorstach,
Wszystkim kłaniam się grzecznie i poprawiam im pled.

W parkocieniu krokietni – jakiś meeting panieński.
Dyskutują o sztuce, objawiając swój traf.
One jeszcze nie wiedzą, że, gdy nastał Jasieński,
Bezpowrotnie umarli i Tetmajer i Staff.

One jeszcze nie wiedzą, one jeszcze nie wierzą.
Poezyjność, futuryzm – niewiadoma i X.
Chodźmy biegać, panienki, niech się główki oświeżą –
Będzie lepiej smakować poobiedni jour-fixe.
Przeleciało gdzieś auto w białych kłębach benzyny,
Zafurkotał na wietrze trzepocący się szal.
Pojechała mi bajka poza góry doliny
I nic jakoś mi nie żal, a powinno być żal...

Tak mi dobrze, tak mojo, aż rechoce się serce.
Same nogi mnie niosą gdzieś – i po co mi, gdzie?
Idę młody, genialny, niosę BUT W BUTONIERCE,
Tym, co za mną nie zdążą, echopowiem: – Adieu! –
Podobnie jak Jasieński traktuję rzeczywistość jak teren przygody. Przeżywam rozkosz całkowitego zanurzenia się w konkretną rzeczywistość. Jasieński pragnął stworzyć poezję prostą, zwyczajną, łatwo rozumianą, niewymagającą od czytelnika jakichś specjalnych artystycznych kompetencji. I to jest bliskie mojej postawie malarskiej.
Gabriela Rosenzweig

Bárbara Sánchez-Kane to meksykańska artystka i projektantka, która redefiniuje granice między modą, sztuką i performansem. Jej twórczość jest świadomym aktem dekonstrukcji – eksploruje kwestie tożsamości, płci, władzy i opresji, odwołując się do meksykańskiej tradycji, queerowej ekspresji i współczesnych narracji politycznych.
Zamiast traktować modę jako funkcjonalną formę użytkową, Sánchez-Kane przekształca ją w medium artystyczne, narzędzie oporu i refleksji. Jej kolekcje są manifestami – pełne niekonwencjonalnych sylwetek, zdekonstruowanych struktur i rzeźbiarskich form, które rozmontowują klasyczne kody męskości i konstruują w ich miejsce nowe, subwersywne narracje.
Twórczość Sánchez-Kane nie ogranicza się jednak do ubrań. Artystka pracuje także w obszarze instalacji, rzeźby i wielkoformatowego rysunku, łącząc osobiste doświadczenia z szerokimi kontekstami społecznymi. Jej prace charakteryzuje wykorzystanie nieoczywistych materiałów i surowa, brutalistyczna estetyka, podkreślająca napięcie między rzemiosłem a konceptualnym wymiarem sztuki. W efekcie powstają dzieła, które nie tylko angażują wizualnie, lecz także stawiają pytania o normy kulturowe, władzę nad ciałem i możliwości artystycznej ekspresji.

Agata Słowak jest absolwentką Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (2019), malarką i autorką instalacji. Jej prace to połączenie wątków autobiograficznych, motywów z historii nowożytnego malarstwa europejskiego oraz erotyki, głównie sadomasochizmu. Specjalizuje się w autoportrecie. Prezentowana praca pochodzi z cyklu „Lepra”, który Słowak malowała jeszcze na studiach podczas lektury „Historii szaleństwa” Michela Foucaulta. Obraz operuje wyraźną fakturą, co wówczas było charakterystyczne dla jej malarstwa. Odnosi się do wykluczenia chorych na trąd – tytułowa „lepra” to inna nazwa tej choroby. Sam cykl, a także kontekst i konsekwencje jego powstania zostały obszernie opisane w drugim numerze Kwartalnika Empiria („Deliria”, 2023).

​​Radek Szlaga od lat bada znaczenie symboli narodowych, poddając je dekonstrukcji i reinterpretacji. W jego twórczości godło Polski przestaje być nienaruszalnym znakiem – staje się dynamicznym obrazem, który artysta rozwarstwia, przekształca i składa na nowo.
„To już kolejne podejście do motywu godła, obecnego w zbiorowej pamięci i wdrukowanego w nasze DNA. Wracam do niego chętnie, za każdym razem wprowadzając niewielkie zmiany – akcenty, kolor – tak, by pozostał rozpoznawalny i komfortowy dla naszych zmysłów, a jednocześnie niósł zmodyfikowany przekaz. Interesują mnie mity i narracje kształtujące naszą świadomość, a tym samym naszą rzeczywistość. To kolejne studium, próba zrozumienia działania informacji, mechanizmów jej dystrybucji i tej delikatnej struktury, jaką jest prawda” – pisze artysta.
Wychowany w PRL-u i kształcony w latach 90., Szlaga doskonale rozumie ewolucję tego symbolu – od oficjalnej narracji państwowej po jego obecność w szkolnej codzienności. Jego charakterystyczna technika malarska, oparta na warstwowym nakładaniu farby i rozrywaniu formy, sprawia, że orzeł w jego pracach jawi się jako fragmentaryczny, pełen napięcia znak – jednocześnie znajomy i obcy.
Podejście Szlagi wpisuje się w szerszą tendencję współczesnej sztuki do krytycznego spojrzenia na narodowe symbole, ukazując ich wieloznaczność i ewolucję w zmieniającym się kontekście kulturowym. Jego prace to nie tylko artystyczna interpretacja godła, ale także komentarz na temat jego roli w polskiej świadomości zbiorowej.

Artystyczna praktyka Stacha Szumskiego wyróżnia się multimedialnym charakterem, łączącym zarówno klasyczne, jak i nieoczywiste formy twórczej ekspresji. Kluczowym elementem jego działań są interwencje w przestrzeni publicznej, często realizowane oddolnie i balansujące na granicy legalności. Artysta czerpie inspiracje z różnych kultur i historii, nadając swoim realizacjom wielowymiarowy kontekst – od murali inspirowanych prehistorycznymi malowidłami po projekty osadzone w tradycji górniczego Śląska. Jego prace można znaleźć w wielu miastach świata, m.in. w Tokio i Meksyku, gdzie elementy lokalnej narracji wpisuje w miejską tkankę.
Prezentowana fotografia „Sudeten Ziggurat” dokumentuje jedną z takich interwencji – monumentalne dzieło stworzone na fasadzie opuszczonego hotelu Sudety w Jeleniej Górze. Charakterystyczna bryła budynku o dynamicznej, ukośnej formie stała się punktem wyjścia do reinterpretacji sumeryjskiego Zigguratu. Improwizowane kompozycje artysty przywodzą na myśl pismo klinowe, nadając całemu projektowi mistyczny, niemal sakralny charakter. Szumski w swoim działaniu nie tylko przekształca zapomniane przestrzenie, lecz także otwiera nowe ścieżki interpretacyjne, łącząc przeszłość z teraźniejszością w unikalnym, wizualnym dialogu.

Piotr Wesołowski jest absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (2019), malarzem i teoretykiem. Tworzy prace bazujące na nowożytnej ikonografii, głównie komedii dell’arte oraz kart tarota. Prezentowany obraz jest dokładnie połączeniem obu tych przestrzeni ikonograficznych. Kobieta na pierwszym planie, trzymająca dwa miecze, odnosi się do karty dwóch mieczy, która mówi o konieczności, ale i niemożności podjęcia decyzji. Za nią widzimy dwóch mężczyzn w strojach charakterystycznych dla komedii dell’arte. Po lewej stronie Pantalon w pozie Arlekina (starzec pozujący na młodzieńca); po prawej statyczny Pierrot, który zazwyczaj na rokokowych obrazach patrzył na wprost, tutaj odwraca lekko głowę, wyglądając już poza przedstawiony kadr.

Prezentowana praca była częścią wystawy „Daleka tęcza” w Galerii Piktogram, której tytuł nawiązuje do opowiadania braci Strugackich, ukazującego ostatnie godziny przed zagładą stacji naukowej na odległej planecie. Cykl ten stanowi opowieść o grupie bojówkarzy walczących z zombie-żołnierzami napoleońskimi w przeddzień katastrofy symbolicznie kończącej stary świat. W warstwie inspiracyjnej odnajdujemy echa twórczości Fassbindera, zwłaszcza jego filmów „Berlin Alexanderplatz” i „Trzecia generacja”, eksplorujących momenty przed społeczno-politycznym przełomem.
Motywem przewodnim serii jest groteskowy, pseudomilitarny konflikt, oderwany od historii i współczesnych realiów. Przedstawione postacie, po rozbrojeniu przeciwnika, wychodzą z leśnych kryjówek i spokojnie przemierzają miasto, jakby świętując triumf nad rozpadającą się rzeczywistością. Choć bezpośrednia przemoc nie jest obecna, w obrazach daje się wyczuć napięcie – atmosfera nadchodzącej zagłady unosi się w ciężkich, nasyconych barwach. Mroczne, satanistyczne wątki wprowadzają element estetycznego zła, które w twórczości Wolskiego nabiera ambiwalentnego charakteru.
Artysta konsekwentnie bada zjawisko równoczesności różnych czasów, budując narrację o płynnych granicach między historią, mitem a popkulturą. Każdy obraz to nie tylko ilustracja, lecz także trop, który działa na widza na poziomie abstrakcyjnych skojarzeń. Charakterystyczna dla Wolskiego plastyczna faktura, intensywna i toksycznie przesłodzona kolorystyka potęgują wrażenie dysonansu między formą a treścią. W efekcie powstaje malarstwo, które wciąga odbiorcę w grę z kodami kulturowymi, estetyką i niepokojącą symboliką.

Natalia Załuska w swojej instalacji site-specific, zrealizowanej w 2018 roku dla galerii Fundacji Razem Pamoja w Krakowie w ramach wystawy „Nowe prace neonowe”, podjęła grę z granicami medium malarskiego. Jej praca to spotkanie dwóch skrajnie różnych materii – fizycznej ciężkości obrazu i ulotnej świetlnej formy neonu. Artystka świadomie wyprowadza malarstwo poza jego tradycyjne, płaskie ograniczenia, sprawiając, że wnika ono w trójwymiarową przestrzeń i zaczyna z nią prowadzić dialog.
Istotnym elementem tej realizacji jest interakcja z architekturą – Załuska nie traktuje przestrzeni galerii jedynie jako neutralnego tła, ale wplata jej surowe podziały w swoją kompozycję. W efekcie widz staje się częścią tej artystycznej gry, przemieszczając się między materialnym a niematerialnym, między strukturą a światłem, między obrazem a przestrzenią, która go pochłania i redefiniuje. To praca, w której granice sztuki stają się płynne, a doświadczenie estetyczne – wielowymiarowe.

Twórczość Konrada Żukowskiego to malarska narracja osadzona w przestrzeni pomiędzy tym, co realne, a tym, co wyobrażone. Artysta buduje swoje wizje z fragmentów mitologii, popkultury oraz intymnych doznań, tworząc obrazy o gęstej atmosferze i intensywnym ładunku emocjonalnym. Charakterystyczne dla jego prac rozciągnięte, zdeformowane postacie malarz zwyczajowo komponuje w nieoczywistej przestrzeni. Ich ruchy wydają się nienaturalne, a zarazem pełne ekspresji – balansują pomiędzy taneczną lekkością a napięciem ciała w skurczu. Dodatkowo Żukowski operuje osobliwą kolorystyką, w której barwy tworzą efekty świetlne przypominające odbicia w deszczu lub zamglonym lustrze.
Prezentowane na aukcji dwa płótna powstałe podczas rezydencji artystycznej w Paryżu są tego doskonałym przykładem. Artysta wprowadza do nowych obrazów przygaszone błękity, fiolety i seledyny, które kontrastują z intensywnymi akcentami czerwieni i pomarańczu. Kolory pulsują, jakby pochodziły ze światła neonów odbijających się na wilgotnych brukach miasta. Skryte w cieniu efemeryczne postacie stanowią permanentną część pejzażu Paryża – miasta, które nigdy nie zasypia i w którym noc oraz dzień przenikają się w nieskończonym tańcu.
Sensualne malarstwo Żukowskiego wydobywa z codziennych sytuacji ukryty dramatyzm. Każde z jego płócien to fragment większej opowieści – snutej nie wprost, lecz poprzez barwę, światło i atmosferę, które wciągają widza w niejednoznaczną narrację.

Dwaj mężczyźni siedzą naprzeciw siebie zanurzeni w półmroku. Ich sylwetki stapiają się z otoczeniem, a między nimi rozpościera się kształt łabędzia – eteryczny, widmowy, zawieszony między snem a rzeczywistością. Konrad Żukowski buduje tę scenę z niezwykłą subtelnością, operując przygaszonymi odcieniami błękitów i fioletów, które tworzą aurę tajemnicy.
Łabędź, symbol piękna, melancholii i transformacji, wprowadza dodatkową warstwę narracyjną. Czy jest on odbiciem emocji postaci? Echem niewypowiedzianych słów? Może zwiastunem zmiany? Żukowski pozostawia interpretację otwartą, dbając o to, by atmosfera zawieszenia i nieoczywistości obrazu nie dostarczała odbiorcy jednoznacznych odpowiedzi.