Xawery Dunikowski przebywał w Paryżu w latach 1914-1922. Tam poznał i zaprzyjaźnił się ze znanym z ekscentrycznego stylu życia Antoine’em Cierplikowskim. Ten światowej sławy mistrz sztuki fryzjerskiej lubił sypiać w szklanej trumnie, wymyślił scenariusz własnego pogrzebu i przeprowadził jego próbę generalną, a także kilkakrotnie zmieniał miejsca, gdzie chciał zostać pochowany. Pierwszym z nich miał być grobowiec na cmentarzu w Longjumeau i do tego miejsca Dunikowski stworzył czteroipółmetrowe „Fatum” jako nagrobek. Kompozycja nawiązuje do wcześniejszej pracy artysty. Treść dzieła obrazuje walkę człowieka z przeznaczeniem, ducha z materią. Wątłe ludzkie ciało (Dusza) usiłuje się wyzwolić z uścisku nieuchronnego losu (Śmierci). W przeciwieństwie do pierwotnej kompozycji, w której dusza beznadziejnie usiłuje wyrwać się z przygniatających ją wielkich dłoni losu, w wersji dedykowanej Cierplikowskiemu osiąga zwycięstwo. Majestatyczne, potężne Fatum o mocno uproszczonych, kanciastych i zdecydowanie ciętych płaszczyznach przytrzymuje już tylko kciuki dłoni postaci-duszy. Artysta nadaje jej portretowe rysy twarzy Antoine’a, a profesję przyjaciela podkreśla kunsztowną fryzurą.
W latach 60. XX wieku Cierplikowski postanowił zmienić miejsce swojego przyszłego pochówku. Nabył kwaterę na paryskim cmentarzu Passy widoczną z okien jego apartamentu. Na grobie miała stanąć kompozycja zdemontowana i przewieziona z cmentarza Longjumeau. Rzeźby tej jednak nie udało się zamontować w nowym miejscu. Ustawiono więc jej replikę w pomniejszonej skali, a oryginał został podarowany Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w 1966 roku. Jest to jedyna publicznie prezentowana II wersja „Fatum”. Nagrobek na cmentarzu Passy zdemontowano w 2004 roku, a Antoine’a pochowano na cmentarzu w Sieradzu, gdzie umieszczono pracę wykutą przez miejscowego kamieniarza, niewłaściwie określaną repliką lub kopią „Fatum”.
ADOPCJA NA OKRES DWÓCH LAT
„Fatum. Dusza odrywająca się od ciała”, Paryż, 1918
wapień, 450 . 190 . 135 cm
nr inw. MKr 41 MNW
Xawery Dunikowski przebywał w Paryżu w latach 1914-1922. Tam poznał i zaprzyjaźnił się ze znanym z ekscentrycznego stylu życia Antoine’em Cierplikowskim. Ten światowej sławy mistrz sztuki fryzjerskiej lubił sypiać w szklanej trumnie, wymyślił scenariusz własnego pogrzebu i przeprowadził jego próbę generalną, a także kilkakrotnie zmieniał miejsca, gdzie chciał zostać pochowany. Pierwszym z nich miał być grobowiec na cmentarzu w Longjumeau i do tego miejsca Dunikowski stworzył czteroipółmetrowe „Fatum” jako nagrobek. Kompozycja nawiązuje do wcześniejszej pracy artysty. Treść dzieła obrazuje walkę człowieka z przeznaczeniem, ducha z materią. Wątłe ludzkie ciało (Dusza) usiłuje się wyzwolić z uścisku nieuchronnego losu (Śmierci). W przeciwieństwie do pierwotnej kompozycji, w której dusza beznadziejnie usiłuje wyrwać się z przygniatających ją wielkich dłoni losu, w wersji dedykowanej Cierplikowskiemu osiąga zwycięstwo. Majestatyczne, potężne Fatum o mocno uproszczonych, kanciastych i zdecydowanie ciętych płaszczyznach przytrzymuje już tylko kciuki dłoni postaci-duszy. Artysta nadaje jej portretowe rysy twarzy Antoine’a, a profesję przyjaciela podkreśla kunsztowną fryzurą.
W latach 60. XX wieku Cierplikowski postanowił zmienić miejsce swojego przyszłego pochówku. Nabył kwaterę na paryskim cmentarzu Passy widoczną z okien jego apartamentu. Na grobie miała stanąć kompozycja zdemontowana i przewieziona z cmentarza Longjumeau. Rzeźby tej jednak nie udało się zamontować w nowym miejscu. Ustawiono więc jej replikę w pomniejszonej skali, a oryginał został podarowany Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w 1966 roku. Jest to jedyna publicznie prezentowana II wersja „Fatum”. Nagrobek na cmentarzu Passy zdemontowano w 2004 roku, a Antoine’a pochowano na cmentarzu w Sieradzu, gdzie umieszczono pracę wykutą przez miejscowego kamieniarza, niewłaściwie określaną repliką lub kopią „Fatum”.