NIKIFOR/ Nikifor Krynicki (1895-1968)

Urodził się w 1895 roku w Krynicy w biednej rodzinie. Miał wadę słuchu i mowy. Przez całe życie był samotnikiem, a społeczeństwo traktowało go jako odmieńca.

Już od młodości używał pseudonimu “Nikifor”, a jego geneza nie jest znana. W 1963 roku nadano mu w urzędzie nazwisko “Krynicki”. Natomiast w 2003 roku odkryto, że jego prawdziwe imię to Epifaniusz (Epifan) Drowniak.

Był samoukiem tzw. malarzem naiwnym, prymitywistą. Bardzo chętnie malował pejzaże Krynicy, z którą był mocno związany. Na początku lat 30 zaprzyjaźnił się ukraiński malarz Roman Turyn, pokazał prace Nikifora członkom Komitetu Paryskiego. Były plany żeby zorganizować indywidualną wystawę w Paryżu, jednak nigdy nie doszła ona do skutku. W 1932 roku kilka prac Nikifora zostało pokazanych na zbiorowej wystawie lwowskich malarzy i przedstawicieli Ecole de Paris, która była organizowana przez lwowskie Ukraińskie Muzeum Narodowe. W 1938 ukazał się tekst Jerzego Wolffa w czasopiśmie “Arkady”o twórczości Nikifora i stanowił on pewnego rodzaju dyplom potwierdzający umiejętności malarza. Mimo to nadal żył w osamotnieniu i biedzie. Duży rozgłos zyskał w latach 50 i 60 dzięki małżeństwu Banachów, którzy pisali liczne artykuły i książki oraz opiekowali się artystą. Dzięki ich pomocy udało się przygotować pierwszą indywidualną wystawę artysty w warszawskim salonie SARP-u w 1949 roku. W kolejnych latach twórczość Nikifora była wystawiana mi. w Paryżu w galerii Diny Vierny, Amsterdamie, Brukseli, Wiedniu itd. Rok przed śmiercią artysty w Zachęcie odbyła się wystawa retrospektywna. Nikifor zmarł w 1968 roku. Obecnie dzieła artysty znajdują się w wielu zbiorach muzealnych w całej Polsce, a w 1995 roku Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu otworzyło nowy oddział o nazwie Muzeum Nikifora w Krynicy Zdrój.

Najwcześniejsze zachowane prace pochodzą sprzed 1920 roku. Liczne rysunki studyjne pokazują skupienie artysty na dobrej perspektywie i proporcjach. Najchętniej używał akwareli, ale czasami łączył ją z temperą bądź farbą olejną. W ostatnich latach życia zdarzało się, że używał kredek. Swoje prace malował na ulicy. Jako podłoża często używał starych dokumentów, zeszytów szkolnych, zużytych opakowań itd. nie było go stać na dobrej jakości papier. Na odwrocie prac często stawiał specjalną pieczątkę.

Główną tematyką dzieł są pejzaże - krynickie, krakowskie, warszawskie - ale także architektura, zwłaszcza cerkiew grecko-katolicka, która była ważną inspiracją dla artysty. Malował również portrety bliskich oraz samego siebie. Zdarzało się, że kompozycję zamykał w ozdobnej bordiurze.

Był artystą wrażliwym na barwę. Używał żywych kolorów, które nakładał prosto z tubki. Nieodłącznym elementem jego twórczości jest cienka czarna kreska. Dokładnie obserwował rzeczywistość i interpretował ją na swój sposób. Potrafił stworzyć nastrój nostalgii, pokazując przy tym dojrzałość i odrębność.