wymiary: 51 x 0 cm,
ołówek, papier
tondo o średnicy 51 cm (w świetle passe-partout)
sygn. po prawej u dołu: SWyspiański
W załączeniu - potwierdzająca autorstwo Wyspiańskiego - ekspertyza pani Marty Romanowskiej, znawczyni oeuvre artysty, b. kustosza Muzeum Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie, autorki licznych publikacji i wystaw poświęconych jego twórczości (m.in. wystawa Opus magnum w krakowskim Muzeum Narodowym).

Według autorki ekspertyzy, Tondo ze Świętą Rodzina i Aniołem jest oryginalną autorską pracą Stanisława Wyspiańskiego, a jego finezyjna kompozycja i rysunek są na bardzo dobrym poziomie. Tondo powstało około roku 1889, więc jeszcze w czasie studiów młodego artysty u Jana Matejki w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Przypuszczalnie była to praca szkolna, a jej tematem było właśnie tondo, trudna, zamknięta w kole kompozycja. Artysta wyraźnie nawiązał tu do malarstwa włoskiego renesansu, inspirując się dziełami Leonarda da Vinci, Rafaela Santi czy Andrea del Veroccio. Czytelne są również inspiracje sztuką Albrechta Dürera, którego rysunki właśnie w tym czasie kopiował (patrz: szkicowniki z lat 1887-1889). Ponadto nawiązał do malarstwa podziwianego mistrza, Jana Matejki (Dzieciątko powtarzające gest małego Jezusa z obrazu Matejki Królowa Świata). Brak bezpośredniego pierwowzoru pozwala uznać, że Wyspiański zrealizował tu kompozycję własnego pomysłu, kompozycję będącą jednak rodzajem kompilacji utrzymanej w duchu malarstwa włoskiego cinquecenta. Korzystał przy tym ze znakomitych przykładów, które poznawał studiując historię sztuki i słuchając wykładów o renesansie, prowadzonych przez prof. Mariana Sokołowskiego. To wczesne dzieło Wyspiańskiego świadczy o jego dużych umiejętnościach, opanowaniu rysunku, doskonałym warsztacie kopisty, fascynacji renesansem i zmyśle obserwacji sztuki europejskiej.

Rysunek był eksponowany na wystawie dzieł Stanisława Wyspiańskiego urządzonej w 1932 roku w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. W katalogu tej wystawy wymieniony jest pod numerem „1”, jako jedna z najwcześniejszych prac artysty. Czas jego powstania określony jest na rok 1886, co z grubsza odpowiada datowaniu zaproponowanemu hipotetycznie przez p. Martę Romanowską, autorkę ekspertyzy, choć można przesunąć je o trzy lata wcześniej.
Rysunek wymieniony w:
[katalog] Stanisław Wyspiański, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, listopad-grudzień 1932, s. nlb., nr kat. 1.