Pochodzenie:
Kolekcja historyk sztuki Teresy Sowińskiej (1940-2023), autorki wielu publikacji i wystaw, zawodowo związanej z warszawską „Zachętą“.
Obraz wystawiany, opisany i reprodukowany:
– Henryk Stażewski, Malarstwo z lat 1923-1974, BWA Łódź, Ośrodek Propagandy Sztuki, 26 VII – 18 VIII 1974, kat. 108, il. czarno-biała, s. nlb.
Prezentowany obraz pochodzi z serii obrazów kreskowych, rozpoczętej w 1974 roku, która – jak pisała Bożena Kowalska – wzięła początek, jak mondrianowskie słynne drzewo z natury. Pierwsze prace z tej serii, o skomplikowanych układach kresek szerszych i węższych, przecinających się skośnie, budujących linie napięć – były odbiciem nieładu kazimierzowskich ogrodów zarosłych splątanymi krzewami i chwastem, rozpadających się płotów i bujnych zarośli. Ten powszechnie panujący tu nieład sprowadził artysta już u zarania cyklu rysunkowego do względnego uporządkowania, które stało w połowie drogi pomiędzy niepohamowanym chaosem przyrody a równowagą niemal doskonałego porządku obrazów Stażewskiego. W miarę narastania cyklu, narasta też ład. Kompozycje stają się coraz bardziej uproszczone, rozwichrzone wiązki skośnie rozlatujących się kresek uspokajają się w smugi prostych równoległych wobec siebie: coraz mniej w nich dynamiki i niepokoju, zmniejsza się ich różnorodność i liczba, maleją napięcia kierunkowe. Wszystko do 1976 uspokaja się, porządkuje i ogranicza. (Bożena Kowalska, Henryk Stażewski, Arkady, Warszawa 1985, s. 36-37)
Zagadnienia kompozycyjne związane z działaniem linii w obrazie, rozwinięte w kompozycjach z lat 70., pojawiały się w rozważaniach teoretycznych Stażewskiego dużo wcześniej. Już w 1933 r., pisał: Linia jest nie tylko granicą pomiędzy jednym przedmiotem a drugim, albo pomiędzy przedmiotem a tłem, ale również ma swoją samodzielną wymowę – może wywoływać w nas reakcję fizjologiczną i emocjonalną. Np. pewne linie wywołują podniecenie dynamiczne (l. krzywe nieregularne, linie łamane) – inne wzbudzają uczucie spokoju (linie proste, łuki). Ponadto ważną rolę odgrywa linia jako element budowy obrazu. Linia na obrazie jest wyrazem napięcia kierunkowego. Równowagę obrazu otrzymuje się przez takie powstrzymania i zamknięcie napięcia kierunkowego liniowego, ażeby nie wylatywało ono poza obraz. Tyle jest systemów liniowej budowy obrazu, ile stylów i kierunków malarskich. (Henryk Stażewski, Nowa sztuka a spuścizna sztuki epok minionych, Pion, 1933, nr 5, s. 4)
Henryk Stażewski (Warszawa 9 I 1894 - Warszawa 10 VI 1988) studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1913-1920. W początkach kariery malował martwe natury. Przejściowo wystawiał z ugrupowaniem „Formiści” (1922). Wziął też udział w Wystawie Nowej Sztuki w Wilnie w 1923. O tego czasu tworzył pod wpływem konstruktywizmu. Obok kompozycji malarskich trudnił się grafiką książkową, projektował wnętrza, sprzęty, a także scenografie – były to w większości prace teoretyczne i studyjne. Polskie i międzyna-rodowe ugrupowania awangardy, z którymi wystawiał i współpracował jako publicysta, to kolejno: „Blok” (1924-1926), „Praesens” (1926-1930), „Cercle et Carré” (1929-1931), „Abstraction-Création” (1931-1939), „a. r.” (1932-1939). Należał też do Koła Artystów Grafików Reklamowych (1933-1939). W 1930 był współorganizatorem zbiórki dzieł artystów międzynarodowej awangardy przeznaczonych dla muzeum łódzkiego (obecnie w Muzeum Sztuki w Łodzi). Po II wojnie mieszkał i działał w Warszawie. W latach 40. i 50. podejmował próby dostosowania się do postulatów sztuki figuratywnej. Z tego okresu pochodzą rysunkowe i malarskie kompozycje o tematyce pracy, budowy, a także projekty monumentalne. Po 1956, uznawany powszechnie za patrona polskiej awangardy, uprawiał już wyłącznie abstrakcję o konstruktywistycznym rodowodzie. Tworzył cykle prac, będących studiami płaszczyzn, linii, kolorów w różnych układach względem siebie. Przy pozorach chłodnej perfekcji umiał nasycić je emocją bezpośredniego dotknięcia, śladu ręki. Obok malarstwa i form pochodnych, jak collages, reliefy, multiple, tworzył formy przestrzenne i grafikę (autoryzował serigraficzne repliki swoich prac). Był laureatem wielu nagród i odznaczeń krajowych i zagranicznych, w tym Nagrody Herdera, Wiedeń 1972.
* Do Ceny Zakupu doliczana będzie dodatkowo opłata wynikająca z prawa twórcy i jego spadkobierców do otrzymania wynagrodzenia zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 1994 - o prawie autorskim i prawach pokrewnych (droit de suite).
akryl, tusz, płyta pilśniowa, drewno,
65,0 x 65,0 cm,
sygn. na odwr l.g.: nr. 31-1974 | H. Stażewski
Pochodzenie:
Kolekcja historyk sztuki Teresy Sowińskiej (1940-2023), autorki wielu publikacji i wystaw, zawodowo związanej z warszawską „Zachętą“.
Obraz wystawiany, opisany i reprodukowany:
– Henryk Stażewski, Malarstwo z lat 1923-1974, BWA Łódź, Ośrodek Propagandy Sztuki, 26 VII – 18 VIII 1974, kat. 108, il. czarno-biała, s. nlb.
Prezentowany obraz pochodzi z serii obrazów kreskowych, rozpoczętej w 1974 roku, która – jak pisała Bożena Kowalska – wzięła początek, jak mondrianowskie słynne drzewo z natury. Pierwsze prace z tej serii, o skomplikowanych układach kresek szerszych i węższych, przecinających się skośnie, budujących linie napięć – były odbiciem nieładu kazimierzowskich ogrodów zarosłych splątanymi krzewami i chwastem, rozpadających się płotów i bujnych zarośli. Ten powszechnie panujący tu nieład sprowadził artysta już u zarania cyklu rysunkowego do względnego uporządkowania, które stało w połowie drogi pomiędzy niepohamowanym chaosem przyrody a równowagą niemal doskonałego porządku obrazów Stażewskiego. W miarę narastania cyklu, narasta też ład. Kompozycje stają się coraz bardziej uproszczone, rozwichrzone wiązki skośnie rozlatujących się kresek uspokajają się w smugi prostych równoległych wobec siebie: coraz mniej w nich dynamiki i niepokoju, zmniejsza się ich różnorodność i liczba, maleją napięcia kierunkowe. Wszystko do 1976 uspokaja się, porządkuje i ogranicza. (Bożena Kowalska, Henryk Stażewski, Arkady, Warszawa 1985, s. 36-37)
Zagadnienia kompozycyjne związane z działaniem linii w obrazie, rozwinięte w kompozycjach z lat 70., pojawiały się w rozważaniach teoretycznych Stażewskiego dużo wcześniej. Już w 1933 r., pisał: Linia jest nie tylko granicą pomiędzy jednym przedmiotem a drugim, albo pomiędzy przedmiotem a tłem, ale również ma swoją samodzielną wymowę – może wywoływać w nas reakcję fizjologiczną i emocjonalną. Np. pewne linie wywołują podniecenie dynamiczne (l. krzywe nieregularne, linie łamane) – inne wzbudzają uczucie spokoju (linie proste, łuki). Ponadto ważną rolę odgrywa linia jako element budowy obrazu. Linia na obrazie jest wyrazem napięcia kierunkowego. Równowagę obrazu otrzymuje się przez takie powstrzymania i zamknięcie napięcia kierunkowego liniowego, ażeby nie wylatywało ono poza obraz. Tyle jest systemów liniowej budowy obrazu, ile stylów i kierunków malarskich. (Henryk Stażewski, Nowa sztuka a spuścizna sztuki epok minionych, Pion, 1933, nr 5, s. 4)
Henryk Stażewski (Warszawa 9 I 1894 - Warszawa 10 VI 1988) studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1913-1920. W początkach kariery malował martwe natury. Przejściowo wystawiał z ugrupowaniem „Formiści” (1922). Wziął też udział w Wystawie Nowej Sztuki w Wilnie w 1923. O tego czasu tworzył pod wpływem konstruktywizmu. Obok kompozycji malarskich trudnił się grafiką książkową, projektował wnętrza, sprzęty, a także scenografie – były to w większości prace teoretyczne i studyjne. Polskie i międzyna-rodowe ugrupowania awangardy, z którymi wystawiał i współpracował jako publicysta, to kolejno: „Blok” (1924-1926), „Praesens” (1926-1930), „Cercle et Carré” (1929-1931), „Abstraction-Création” (1931-1939), „a. r.” (1932-1939). Należał też do Koła Artystów Grafików Reklamowych (1933-1939). W 1930 był współorganizatorem zbiórki dzieł artystów międzynarodowej awangardy przeznaczonych dla muzeum łódzkiego (obecnie w Muzeum Sztuki w Łodzi). Po II wojnie mieszkał i działał w Warszawie. W latach 40. i 50. podejmował próby dostosowania się do postulatów sztuki figuratywnej. Z tego okresu pochodzą rysunkowe i malarskie kompozycje o tematyce pracy, budowy, a także projekty monumentalne. Po 1956, uznawany powszechnie za patrona polskiej awangardy, uprawiał już wyłącznie abstrakcję o konstruktywistycznym rodowodzie. Tworzył cykle prac, będących studiami płaszczyzn, linii, kolorów w różnych układach względem siebie. Przy pozorach chłodnej perfekcji umiał nasycić je emocją bezpośredniego dotknięcia, śladu ręki. Obok malarstwa i form pochodnych, jak collages, reliefy, multiple, tworzył formy przestrzenne i grafikę (autoryzował serigraficzne repliki swoich prac). Był laureatem wielu nagród i odznaczeń krajowych i zagranicznych, w tym Nagrody Herdera, Wiedeń 1972.
* Do Ceny Zakupu doliczana będzie dodatkowo opłata wynikająca z prawa twórcy i jego spadkobierców do otrzymania wynagrodzenia zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 1994 - o prawie autorskim i prawach pokrewnych (droit de suite).