Poszczególne numery tygodnika były od 4 XI 1832 do 1 IV 1833 wydawane pod nazwiskami znakomitych Polaków, bez tytułu "Pielgrzym Polski". W naszym egzemplarzu, na odwrocie k. tytułowej znajdujemy "Porządek wyszłych broszur Pielgrzyma" (razem 24), w układzie chronologicznym: Kopernik, Jan Gdanszczanin, Tarnowski, Kochanowski, Sarbiewski, Janicki, Krzycki, Kromer, Zawisza, Zamojski, Gornicki, Ostrogski, Skarga, Chodkiewicz, Czarnecki [!], Załuski, Konarski, Naruszewicz, Małachowski, Piramowicz, Szymanowski, Krasicki, Kopczyński, Kościuszko. Jest to o tyle istotne, że np. w Zarysie bibliograficznym, wydanym przez IBL w 1957 r. przytoczone jest 20 tytułów, z pominięciem Tarnowskiego, Sarbiewskiego, Załuskiego i Szymanowskiego (s. 140). W tym egzemplarzu mamy komplet broszur - zeszytów, oprawione są natomiast w kolejności dowolnej, niechronologicznej. Na początku, po k. tytułowej, znajdujemy Listę prenumeratorów Pielgrzyma z imponującą liczbą 508 egz. (wśród nich Mickiewicz Adam) oraz zapowiedź, że od 1 IV Pielgrzym wychodzić będzie w "broszurach półarkuszowych". Następnie oprawione są dwa "poszyty" - pierwszy i drugi, oba liczące po s. 16, "Pamiętników o powstaniu Litwy i ziem ruskich", części pierwszej, dat. Paryż 1833 oraz jednokartkowy Dodatek do broszury d. 20 Stycznia 1833 [Gornicki] informujący o rozpoczęciu wydawania tychże pamiętników i warunkach prenumeraty pięciu sposzytów, podpisany "Wydawca Felix Wrotnowski". W środku tomu znajdujemy też czterostronicowe "Kilka uwag nad broszurą J.B. Ostrowskiego pod tytułem Franciszek Kozakowski" podpisane "Janusz Czetwertyński" [nb. z błędem literowym].Następują kolejno broszury, jako pierwsza - Skarga.
W przedstawionej edycji zamieszczone są cztery
artykuły Adama Mickiewicza - bezimiennie, jak wszystko, co publikowal w Pielgrzymie:
1. "Powstanie na Wołyniu czyli Pamiętnik pułku Jazdy Wołyńskiej pisany przez dowódcę jej Karola Różyckiego" [recenzja], Kopernik z 4 XI 1832.
"Wczora czytałem pamiętnik Karola Różyckiego, a dziś jeszcze, pełen jestem tego pamiętnika, myśli moje nie wróciły jeszcze z podróży na Wołyń, ciągle jeszcze krążą koło obozowych ognisk pułku Wołyńskiego, błąkają się po krętych drogach między Cudnowem i Zamościem.[?]. U niego duszą wyprawy, jest wiara w dobrą sprawę, reszta jest przypadkiem. Inni pisarze tyle nam prawią o drogach, mostach, lasach i rapportach, że zdaje się jakoby tylko lasy, drogi i mosty wojowały s sobą, a ludzie przypadkiem tylko się tam zaplątali, wszyscy naturalnie uzbrojeni w patriotyzm jak w karabiny dane od rządu, a męstwo znaleźli jakoś przypadkiem, jak ładunki wsadzone w kieszenie od nieznajomej osoby?".
2. "Wezwanie do Ziomków od Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich w przedmiocie spisywania Pamiętników z czasów ostatniej rewolucji", Tarnowski z 2 XII 1832, cd. Kochanowski z 7 XII. "Kraj nasz jest prawie nieznany; opis wojny w nim prowadzonej ma cały powab nowości, cóż dopiero, kiedy ta wojna toczy się o wolność Europy? [?]. O ile naprzykład, życie nasze domowe, usposabiało młodzież do wojny, jakie w tém życiu zwyczaje zachowywać nadal i rozszerzać należy; jaka klassa ludzi okazała się najzdolniejszą do broni? [?]. Powstańcy wzięli się do szabli i lancy natchnieni milością ojczyzny, choć nieuczyli się sztuki robienia bronią, broń słuchała ręki mężnej i śmiałej, również i pióro niezawiedzie ich uczucia i myśli".
3. "O dziennikach katolickich francuzkich, pod względem sprawy polskiej", Czarniecki z 9 II: "?Rząd rosyjski uważa zadobrą wszelką broń, która przeciwnika razi, i nieważy lekce żadnego miejsca które zająć można czy na ziemi, czy na wodzie, czy w opinii publicznej. Rzeczywiście we wszystkich stronnictwach dzielących opinią publiczną Europy, moskale werbują, rekrutują i zaciągają wyznawców. [?]. Tak tedy despotyzm rosyjski prawdziwy zły duch Europy ma też łatwość szatańską, przybierania różnych kształtów najsprzeczniejszych, aby łudzić, oszukiwać i pociągać miłość własną i głupstwo".
4. "Pielgrzym Polski", Kopczyński z 20 III 1833:
"?Pismo poświęcone sprawie narodowej, w dwojakim kierunku działać powinno: stając się pośrednikiem między krajem i emigracją [?], utrzymać ciągłą moralną komunikację między rodakami działającemi w dwóch tak różnych położeniach. [?] Jesteśmy przekonani, że nie możemy inaczej służyć Europie i ludzkości, tylko służąc ojczyznie naszej Polsce; że o ile pożyteczni będziemy sprawie polskiej, o tyle tylko Europa i ludzkość z nas skorzysta?".
Karta Kopczyńskiego z artykułem Mickiewicza jest jedyną uszkodzoną w tym egzemplarzu rocznika: urwany róg powoduje, że nie w pełni czytelne jest ostatnie dziesięć wierszy prawej szpalty strony 1. i lewej szpalty s. 2.
W broszurze Kochanowski z 7 XII 1832 zamieszczono krótki fragment podpisany "s księgi pielgrzymstwa: A; M:".
Od kwietnia 1833 r., na kwartał, do końca czerwca - Adam Mickiewicz wraz z Bohdanem Jańskim obejmują redakcję pisma, wydawanego teraz, zgodnie z zapowiedzią, w "broszurach półarkuszowych". Mickiewicz ogłosi w tym czasie na łamach Pielgrzyma kolejne 22 artykuły.

591
PIELGRZYM Polski.

Pismo polityce i literaturze narodowej poświęcone. Przez Eustachego Januszkiewicza. (od 4 listopada 1832 do 1 kwietnia 1833) [Tom 1].
Paryż, w Drukarni i Gisserni A. Pinard, 1833. Opr. tektura XIX w.
Z PIERWODRUKAMI czterech tekstów Adama MICKIEWICZA.
Teofil Syga już w 1956 r. podawał, że "egzemplarze mniejszego formatu z czasów redakcji Januszkiewicza" - jak tu prezentowany - stanowią wielką rzadkość.

Kup abonament Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji

Poszczególne numery tygodnika były od 4 XI 1832 do 1 IV 1833 wydawane pod nazwiskami znakomitych Polaków, bez tytułu "Pielgrzym Polski". W naszym egzemplarzu, na odwrocie k. tytułowej znajdujemy "Porządek wyszłych broszur Pielgrzyma" (razem 24), w układzie chronologicznym: Kopernik, Jan Gdanszczanin, Tarnowski, Kochanowski, Sarbiewski, Janicki, Krzycki, Kromer, Zawisza, Zamojski, Gornicki, Ostrogski, Skarga, Chodkiewicz, Czarnecki [!], Załuski, Konarski, Naruszewicz, Małachowski, Piramowicz, Szymanowski, Krasicki, Kopczyński, Kościuszko. Jest to o tyle istotne, że np. w Zarysie bibliograficznym, wydanym przez IBL w 1957 r. przytoczone jest 20 tytułów, z pominięciem Tarnowskiego, Sarbiewskiego, Załuskiego i Szymanowskiego (s. 140). W tym egzemplarzu mamy komplet broszur - zeszytów, oprawione są natomiast w kolejności dowolnej, niechronologicznej. Na początku, po k. tytułowej, znajdujemy Listę prenumeratorów Pielgrzyma z imponującą liczbą 508 egz. (wśród nich Mickiewicz Adam) oraz zapowiedź, że od 1 IV Pielgrzym wychodzić będzie w "broszurach półarkuszowych". Następnie oprawione są dwa "poszyty" - pierwszy i drugi, oba liczące po s. 16, "Pamiętników o powstaniu Litwy i ziem ruskich", części pierwszej, dat. Paryż 1833 oraz jednokartkowy Dodatek do broszury d. 20 Stycznia 1833 [Gornicki] informujący o rozpoczęciu wydawania tychże pamiętników i warunkach prenumeraty pięciu sposzytów, podpisany "Wydawca Felix Wrotnowski". W środku tomu znajdujemy też czterostronicowe "Kilka uwag nad broszurą J.B. Ostrowskiego pod tytułem Franciszek Kozakowski" podpisane "Janusz Czetwertyński" [nb. z błędem literowym].Następują kolejno broszury, jako pierwsza - Skarga.
W przedstawionej edycji zamieszczone są cztery
artykuły Adama Mickiewicza - bezimiennie, jak wszystko, co publikowal w Pielgrzymie:
1. "Powstanie na Wołyniu czyli Pamiętnik pułku Jazdy Wołyńskiej pisany przez dowódcę jej Karola Różyckiego" [recenzja], Kopernik z 4 XI 1832.
"Wczora czytałem pamiętnik Karola Różyckiego, a dziś jeszcze, pełen jestem tego pamiętnika, myśli moje nie wróciły jeszcze z podróży na Wołyń, ciągle jeszcze krążą koło obozowych ognisk pułku Wołyńskiego, błąkają się po krętych drogach między Cudnowem i Zamościem.[?]. U niego duszą wyprawy, jest wiara w dobrą sprawę, reszta jest przypadkiem. Inni pisarze tyle nam prawią o drogach, mostach, lasach i rapportach, że zdaje się jakoby tylko lasy, drogi i mosty wojowały s sobą, a ludzie przypadkiem tylko się tam zaplątali, wszyscy naturalnie uzbrojeni w patriotyzm jak w karabiny dane od rządu, a męstwo znaleźli jakoś przypadkiem, jak ładunki wsadzone w kieszenie od nieznajomej osoby?".
2. "Wezwanie do Ziomków od Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich w przedmiocie spisywania Pamiętników z czasów ostatniej rewolucji", Tarnowski z 2 XII 1832, cd. Kochanowski z 7 XII. "Kraj nasz jest prawie nieznany; opis wojny w nim prowadzonej ma cały powab nowości, cóż dopiero, kiedy ta wojna toczy się o wolność Europy? [?]. O ile naprzykład, życie nasze domowe, usposabiało młodzież do wojny, jakie w tém życiu zwyczaje zachowywać nadal i rozszerzać należy; jaka klassa ludzi okazała się najzdolniejszą do broni? [?]. Powstańcy wzięli się do szabli i lancy natchnieni milością ojczyzny, choć nieuczyli się sztuki robienia bronią, broń słuchała ręki mężnej i śmiałej, również i pióro niezawiedzie ich uczucia i myśli".
3. "O dziennikach katolickich francuzkich, pod względem sprawy polskiej", Czarniecki z 9 II: "?Rząd rosyjski uważa zadobrą wszelką broń, która przeciwnika razi, i nieważy lekce żadnego miejsca które zająć można czy na ziemi, czy na wodzie, czy w opinii publicznej. Rzeczywiście we wszystkich stronnictwach dzielących opinią publiczną Europy, moskale werbują, rekrutują i zaciągają wyznawców. [?]. Tak tedy despotyzm rosyjski prawdziwy zły duch Europy ma też łatwość szatańską, przybierania różnych kształtów najsprzeczniejszych, aby łudzić, oszukiwać i pociągać miłość własną i głupstwo".
4. "Pielgrzym Polski", Kopczyński z 20 III 1833:
"?Pismo poświęcone sprawie narodowej, w dwojakim kierunku działać powinno: stając się pośrednikiem między krajem i emigracją [?], utrzymać ciągłą moralną komunikację między rodakami działającemi w dwóch tak różnych położeniach. [?] Jesteśmy przekonani, że nie możemy inaczej służyć Europie i ludzkości, tylko służąc ojczyznie naszej Polsce; że o ile pożyteczni będziemy sprawie polskiej, o tyle tylko Europa i ludzkość z nas skorzysta?".
Karta Kopczyńskiego z artykułem Mickiewicza jest jedyną uszkodzoną w tym egzemplarzu rocznika: urwany róg powoduje, że nie w pełni czytelne jest ostatnie dziesięć wierszy prawej szpalty strony 1. i lewej szpalty s. 2.
W broszurze Kochanowski z 7 XII 1832 zamieszczono krótki fragment podpisany "s księgi pielgrzymstwa: A; M:".
Od kwietnia 1833 r., na kwartał, do końca czerwca - Adam Mickiewicz wraz z Bohdanem Jańskim obejmują redakcję pisma, wydawanego teraz, zgodnie z zapowiedzią, w "broszurach półarkuszowych". Mickiewicz ogłosi w tym czasie na łamach Pielgrzyma kolejne 22 artykuły.