Obraz wystawiany i opisany:
– Jerzy Duda Gracz, Żiwopis, katalog wystawy, Moskwa, Sowietskij Chudożnik, 1987 (kat. w języku rosyjskim);
– Duda Gracz, tekst: Ireneusz J. Kamiński, wybór ilustracji, oprac. biografii i bibliografii: Agata Duda Gracz, wyd. Penta, Warszawa 1997, poz. 43, s. 109, il. barwna.
Portret Miss należy do większego cyklu pt. „Motyw polski“ powstałego w pierwszej połowie lat 80. – niespokojnym czasie wprowadzenia stanu wojennego, działalności opozycyjnej i kryzysu ekonomicznego. W zamierzeniu artysty, każde z dzieł serii miało być czytelną społeczno-polityczną metaforą stanowiącą komentarz do najnowszej, dziejącej się na oczach odbiorców historii. Tym samym bohaterkę obrazu – reprezentującą wzorcowo dudagraczowski typ kobiecej urody – można uznać za personifikację Polski, Miss Polonię ostatnich trzydziestu lat (‘50 – ’80). Na trop takiej interpretacji naprowadza nie tylko odautorski tytuł, ale także atrybuty: zawieszony na szyi krzyż, przewiązany czerwony krawat, trzymana w dłoni legitymacja partyjna oraz sterta darów zagranicznych włącznie z opróżnionymi puszkami po jedzeniu, telewizorem i dużą paczką margaryny. Inny istotny rekwizyt to leżące na poduszce odznaczenia przypominające o dawnych zasługach. Oprócz przedmiotów-emblematów równie symboliczną wymowę ma ułożenie palców lewej, uniesionej ku górze dłoni w kształt litery „V“ oznaczające jeszcze nie tyle zwycięstwo, co pragnienie i dążenie do wolności. Nagromadzenie tych wszystkich elementów nie byłoby tak komunikatywne, gdyby nie ujęcie w tradycyjny, zaczerpnięty z dawnego malarstwa i ogólnie rozpoznawalny układ kompozycyjny. Tęga i pretensjonalnie wystylizowana kobieta siedzi dumnie na ośle, czym nawiązuje do utrwalonych w sztuce przedstawień Wjazdu do Jerozolimy oraz Ucieczki do Egiptu. Praktyka sięgania przez artystę do literackich i malarskich pierwowzorów była powszechna, dość by wspomnieć Górę z 1978 sugerującą scenę Ukrzyżowania, czy czerpiących już wprost z kanonu polskiej szkoły realizmu Jeźdźców Apokalipsy, czyli Fuchy według Czwórki Chełmońskiego. Jasna symbolika, uniwersalna kompozycja i „pomocniczy“ tytuł składały się na spójny, ideologiczny przekaz, ale jednocześnie zostawiały publiczności miejsce na własne przemyślenia. Była to niewątpliwe miara sukcesu Dudy Gracza, który jako jeden z nielicznych współczesnych artystów potrafił w malarstwie ganić, bawić i wzruszać, znajdując klucz do porozumienia ze zwykłym, żyjącym w tej samej, szarej rzeczywistości, człowiekiem.
olej, płyta pilśniowa
137,5 x 103 cm
sygn. l.d.: DUDA GRACZ. 790/1983-84.
na odwr l.g.: nalepka autorska z danymi obrazu, obok nalepka indywidualnej wystawy w Centralnym Domu Artysty Malarza CCCP w Moskwie w języku rosyjskim, z tytułem obrazu i datą.
Obraz wystawiany i opisany:
– Jerzy Duda Gracz, Żiwopis, katalog wystawy, Moskwa, Sowietskij Chudożnik, 1987 (kat. w języku rosyjskim);
– Duda Gracz, tekst: Ireneusz J. Kamiński, wybór ilustracji, oprac. biografii i bibliografii: Agata Duda Gracz, wyd. Penta, Warszawa 1997, poz. 43, s. 109, il. barwna.
Portret Miss należy do większego cyklu pt. „Motyw polski“ powstałego w pierwszej połowie lat 80. – niespokojnym czasie wprowadzenia stanu wojennego, działalności opozycyjnej i kryzysu ekonomicznego. W zamierzeniu artysty, każde z dzieł serii miało być czytelną społeczno-polityczną metaforą stanowiącą komentarz do najnowszej, dziejącej się na oczach odbiorców historii. Tym samym bohaterkę obrazu – reprezentującą wzorcowo dudagraczowski typ kobiecej urody – można uznać za personifikację Polski, Miss Polonię ostatnich trzydziestu lat (‘50 – ’80). Na trop takiej interpretacji naprowadza nie tylko odautorski tytuł, ale także atrybuty: zawieszony na szyi krzyż, przewiązany czerwony krawat, trzymana w dłoni legitymacja partyjna oraz sterta darów zagranicznych włącznie z opróżnionymi puszkami po jedzeniu, telewizorem i dużą paczką margaryny. Inny istotny rekwizyt to leżące na poduszce odznaczenia przypominające o dawnych zasługach. Oprócz przedmiotów-emblematów równie symboliczną wymowę ma ułożenie palców lewej, uniesionej ku górze dłoni w kształt litery „V“ oznaczające jeszcze nie tyle zwycięstwo, co pragnienie i dążenie do wolności. Nagromadzenie tych wszystkich elementów nie byłoby tak komunikatywne, gdyby nie ujęcie w tradycyjny, zaczerpnięty z dawnego malarstwa i ogólnie rozpoznawalny układ kompozycyjny. Tęga i pretensjonalnie wystylizowana kobieta siedzi dumnie na ośle, czym nawiązuje do utrwalonych w sztuce przedstawień Wjazdu do Jerozolimy oraz Ucieczki do Egiptu. Praktyka sięgania przez artystę do literackich i malarskich pierwowzorów była powszechna, dość by wspomnieć Górę z 1978 sugerującą scenę Ukrzyżowania, czy czerpiących już wprost z kanonu polskiej szkoły realizmu Jeźdźców Apokalipsy, czyli Fuchy według Czwórki Chełmońskiego. Jasna symbolika, uniwersalna kompozycja i „pomocniczy“ tytuł składały się na spójny, ideologiczny przekaz, ale jednocześnie zostawiały publiczności miejsce na własne przemyślenia. Była to niewątpliwe miara sukcesu Dudy Gracza, który jako jeden z nielicznych współczesnych artystów potrafił w malarstwie ganić, bawić i wzruszać, znajdując klucz do porozumienia ze zwykłym, żyjącym w tej samej, szarej rzeczywistości, człowiekiem.