Uczelnie artystyczne powstawały od XVI wieku, jednak to wiek XIX, a szczególnie jego druga połowa, uznawany jest za czas ukształtowania się akademizmu. U podłoża akademickiego myślenia leżało przeświadczenie o niezmienności zasad sztuki i dominującej roli tradycji. Fundament XIX-wiecznej doktryny akademickiej stanowiła historia. Obrazy Henryka Siemiradzkiego, Władysława Czachórskiego, Maurycego Gottlieba ukazują zdarzenia i ludzi w formie bliskiej powieści historycznej. Artyści posługiwali się zarówno idealizacją, jak i realistycznym sposobem opisu, w którym poszczególne fragmenty dzieła są podporządkowane głównemu tematowi. Pracę nad dziełem poprzedzały wieloetapowe przygotowania, obejmujące badania historyczne oraz studia i szkice z natury, z rycin i z żywych modeli.

W Polsce podzielonej zaborami, przez większą część XIX stulecia nie działała żadna szkoła artystyczna o charakterze wyższej uczelni. Najstarsza Akademia Sztuk Pięknych powstała w Krakowie w 1818 roku. Status uniwersytecki zachowała do 1833, odzyskując go dopiero w 1900. W 1904 roku w Warszawie powołano instytucję akademicką pod nazwą Szkoły Sztuk Pięknych. Dlatego wielu polskich artystów podejmowało naukę za granicą, najchętniej w Monachium, Paryżu i Petersburgu. W sali pokazujemy obrazy polskich malarzy wykształconych w Akademii Monachijskiej (Czachórski, Aleksander Gierymski) oraz dzieła innych absolwentów tej uczelni. Niemca Gabriela von Maxa i Austriaka, Hansa Makarta. Znalazły się tu też niezwykle ciekawe prace Siemiradzkiego, ucznia Akademii Sztuk Pięknych w Petersburg, jednego z najważniejszych – obok Makarta i Lawence’a Alma-Tademy – reprezentantów europejskiego akademizmu.