wymiary: 72.5 x 53.2 cm,
olej, płótno
sygn. p.d.: [.] A. Borkowski | Kraków 1881
Pojawienie się na rynku sztuki obrazów Alfonsa Dunin Borkowskiego określić można jako spore wydarzenie na rynku sztuki. Większość dzieł artysty pozostaje bowiem zaginiona, a tylko kilka znajduje się w polskich zbiorach muzealnych (rysunki i obraz U wodopoju)
Obraz Borkowskiego, przedstawiający konnego Kozaka pędzącego przez stepy, należy do nurtu polskiego malarstwa, ukształtowanego niejako pod wpływem romantycznej poezji twórców tzw. „szkoły ukraińskiej” - A. Malczewskiego, J. B. Zaleskiego, S. Goszczyńskiego czy W. Pola. Fascynacja szerokimi stepami Ukrainy i jej wolnym, swobodnym ludem znajdywała odbicie, m.in. w malarstwie J. Kossaka, J. Brandta czy J. Chełmońskiego.
Nieobca była też Borkowskiemu. Jego obraz Kozak w stepie wyraźnie inspirowany jest strofami pierwszej pieśni Marii. Powieści ukraińskiej pióra Antoniego Malczewskiego (wyd. 1825).
Ej! Ty na szybkim koniu gdzie pędzisz, kozacze?.
Czy zaoczył zająca, co na stepie skacze?
Czy rozigrawszy myśli, chcesz użyć swobody
I z wiatrem ukraińskim puścić się w zawody?
Minął już kozak bezdnię i głębokie jary,
Gdzie się lubią ukrywać wilki i Tatary;
/../
Przyleciał do figury (co jej wzgorek znany,
Bo pod nią już od dawna upior pochowany),
Uchylił przed nią czapki, żegnał się trzy razy
I jak wiatr świsnął stepem z pilnymi rozkazy.
I koń rześki, żadnym się urokiem nie miesza,
Tylko parschnął i wierzgnął, i dalej pośpiesza.
/.../
I przez kwieciste łąki, przez ostre bodiaki
Lżej się nie przesuwają pierszchliwe sumaki ;
I jak strzała schylony na wysokiej kuli ,
Czai się zwinny kozak, do konia się tuli;
I przez puste bezdroża król pustyni rusza -
A step - koń - kozak - ciemność - jedna dzika dusza.
/.../