Proweniencja:
– Kolekcja Zofii i Józefa Żychlińskich.
– Kolekcja prywatna, Poznań.
Obraz wystawiany i reprodukowany:
– B. Og., Kawiarnia artystyczna „Pod Pawiem“ w Krakowie, „Kraj“ 1899, nr 51, s. 357-358, il.;
– H. Majkowski, Dzieła malarskie Wyspiańskiego w zbiorach poznańskich, Poznań 1932, s. 4, bez nr kat.;
– H. Majkowski, Dzieła malarskie Stanisława Wyspiańskiego w zbiorach poznańskich, „Polska Gazeta Introligatorska“, 1932, R. 5, nr 11, s. 158;
– Fotografia w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu, nr inw. MNPA-F-1670-106;
– T. I. Grabski, „Wystawa Książki Wyspiańskiego“ w Muzeum Wielkopolskim, „Studia Muzealne“, Muzeum Narodowe w Poznaniu, 2017, zesz. XXII, s. 113-124.
Jesienią 1898 r. Wyspiański przebywał w Innsbrucku, gdzie osobiście nadzorował wykonywanie witraży franciszkańskich w firmie Tiroler Glasmalerei und Mozaik Anstalt. Artysta mieszkał tam w zachowanej do dziś tzw. chacie „Mohrenhäusel“ w Hötting, ówczesnej wsi (obecnie dzielnicy Innsbrucka), u rodzinny Spielmanna, robotnika w kamieniołomie. Znacząco dopełnia te informacje treść kartki pocztowej z widokiem głównej ulicy Innsbrucku, Maria-Theresien-Strasse, której perspektywę w tle zamyka ogromny masyw Alp Tyrolskich z ośnieżonymi szczytami. Wysłał ją Wyspiański 18 września 1898 r. do ciotki Stankiewiczowej: Już jedną noc spałem w chacie. Co za prześliczne życie. Widok z domku cudowny, właśnie ten, co na dużej rozwieranej karcie [ta się nie zachowała? brak informacji E.CH.]. Wieczorem miasto wygląda z góry widziane dalekie, jakby konstelacja gwiazd. [...] A to jest główna ulica w mieście i właśnie w tych górach mieszkam, które widać, ale o wiele więcej w bok z prawej strony. S.W. (Stanisław Wyspiański, Dzieła zebrane, t. 16, vol. III, Kalendarz życia i twórczości 26 marca 1898 – grudzień 1907, oprac. Alina Doboszewska, Kraków 1995, s. 22-23).
Jak notował sam Wyspiański i wielokrotnie jego współcześni, artystyczny temperament poety i malarza, nie pozwalał mu nigdy pozostawać bezczynnym. Należy przypuszczać, że nadzorowanie postępów prac zakładu wykonującego witraże franciszkańskie podczas dwutygodniowego pobytu, nie zajmowały mu całego czasu. Stąd zapewne ta surowa kompozycyjnie notatka pejzażowa, powstała pod urokiem wyniosłych gór i kontrastującej z ich potęgą, przytulonej do ziemi, smaganej wiatrem płożącej sosny.
Pastel był eksponowany już w 1899 r. w nowo otwartej kawiarni Pod Pawiem w Krakowie. Po plajcie słynnego lokalu w roku 1901 część artystycznego wyposażenia została sprzedana. Zapewne tą drogą Kosodrzewinę nabyli w jakimś momencie państwo Żychlińscy z Poznania. Kolekcjonerzy użyczyli dzieło na wystawę, która odbyła się w roku 1932 w gmachu Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu.
Na uwagę zasługuje fakt, że jest to pierwszy i zarazem jedyny ślad malarski pobytu Wyspiańskiego w Alpach tyrolskich. Cechy kompozycyjne i warsztatowe rzeczonego obrazu pozwalają go uznać za autentyczne dzieło Stanisława Wyspiańskiego i w świetle zestawionych materiałów, datować jego powstanie na wrzesień 1898 roku.
Z opinii E. Charazińskiej
pastel, papier żeberkowy naklejony na tekturę
27,5 x 47,7 cm
sygn. p.d. niebieską kredką, monogramem: SW
Do obrazu jest załączona opinia p. Elżbiety Charazińskiej z maja 2024 r.
Proweniencja:
– Kolekcja Zofii i Józefa Żychlińskich.
– Kolekcja prywatna, Poznań.
Obraz wystawiany i reprodukowany:
– B. Og., Kawiarnia artystyczna „Pod Pawiem“ w Krakowie, „Kraj“ 1899, nr 51, s. 357-358, il.;
– H. Majkowski, Dzieła malarskie Wyspiańskiego w zbiorach poznańskich, Poznań 1932, s. 4, bez nr kat.;
– H. Majkowski, Dzieła malarskie Stanisława Wyspiańskiego w zbiorach poznańskich, „Polska Gazeta Introligatorska“, 1932, R. 5, nr 11, s. 158;
– Fotografia w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu, nr inw. MNPA-F-1670-106;
– T. I. Grabski, „Wystawa Książki Wyspiańskiego“ w Muzeum Wielkopolskim, „Studia Muzealne“, Muzeum Narodowe w Poznaniu, 2017, zesz. XXII, s. 113-124.
Jesienią 1898 r. Wyspiański przebywał w Innsbrucku, gdzie osobiście nadzorował wykonywanie witraży franciszkańskich w firmie Tiroler Glasmalerei und Mozaik Anstalt. Artysta mieszkał tam w zachowanej do dziś tzw. chacie „Mohrenhäusel“ w Hötting, ówczesnej wsi (obecnie dzielnicy Innsbrucka), u rodzinny Spielmanna, robotnika w kamieniołomie. Znacząco dopełnia te informacje treść kartki pocztowej z widokiem głównej ulicy Innsbrucku, Maria-Theresien-Strasse, której perspektywę w tle zamyka ogromny masyw Alp Tyrolskich z ośnieżonymi szczytami. Wysłał ją Wyspiański 18 września 1898 r. do ciotki Stankiewiczowej: Już jedną noc spałem w chacie. Co za prześliczne życie. Widok z domku cudowny, właśnie ten, co na dużej rozwieranej karcie [ta się nie zachowała? brak informacji E.CH.]. Wieczorem miasto wygląda z góry widziane dalekie, jakby konstelacja gwiazd. [...] A to jest główna ulica w mieście i właśnie w tych górach mieszkam, które widać, ale o wiele więcej w bok z prawej strony. S.W. (Stanisław Wyspiański, Dzieła zebrane, t. 16, vol. III, Kalendarz życia i twórczości 26 marca 1898 – grudzień 1907, oprac. Alina Doboszewska, Kraków 1995, s. 22-23).
Jak notował sam Wyspiański i wielokrotnie jego współcześni, artystyczny temperament poety i malarza, nie pozwalał mu nigdy pozostawać bezczynnym. Należy przypuszczać, że nadzorowanie postępów prac zakładu wykonującego witraże franciszkańskie podczas dwutygodniowego pobytu, nie zajmowały mu całego czasu. Stąd zapewne ta surowa kompozycyjnie notatka pejzażowa, powstała pod urokiem wyniosłych gór i kontrastującej z ich potęgą, przytulonej do ziemi, smaganej wiatrem płożącej sosny.
Pastel był eksponowany już w 1899 r. w nowo otwartej kawiarni Pod Pawiem w Krakowie. Po plajcie słynnego lokalu w roku 1901 część artystycznego wyposażenia została sprzedana. Zapewne tą drogą Kosodrzewinę nabyli w jakimś momencie państwo Żychlińscy z Poznania. Kolekcjonerzy użyczyli dzieło na wystawę, która odbyła się w roku 1932 w gmachu Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu.
Na uwagę zasługuje fakt, że jest to pierwszy i zarazem jedyny ślad malarski pobytu Wyspiańskiego w Alpach tyrolskich. Cechy kompozycyjne i warsztatowe rzeczonego obrazu pozwalają go uznać za autentyczne dzieło Stanisława Wyspiańskiego i w świetle zestawionych materiałów, datować jego powstanie na wrzesień 1898 roku.
Z opinii E. Charazińskiej