Historia budowy Świątyni Najwyższej Opatrzności liczy ponad 200 lat i wiąże się z Konstytucją 3 Maja, kiedy to uchwałą posłów Sejmu Czteroletniego podjęta została decyzja o wybudowaniu Świątyni, jako wotum wdzięczności za Ustawę Rządową.
O podjętym zobowiązaniu przypomniał na posiedzeniu Izby w dniu 15 marca 1792 r. marszałek Stanisław Małachowski. Ruszyły prace przygotowawcze i przez półtora miesiąca, między 19 marca a 3 maja, osiem tysięcy robotników i żołnierzy wyrównywało teren i przygotowywało wykopy pod fundamenty przyszłej świątyni. Kamień węgielny wmurowano na terenie dzisiejszego Ogrodu Botanicznego UW dnia 3 Maja 1792 podczas wielkich uroczystości obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia Konstytucji. Przebieg uroczystości ustalił sam król. Rozpoczęto ją mszą i sesją sejmową w kościele św. Krzyża z udziałem króla, senatorów i ówczesnego korpusu dyplomatycznego. Po odśpiewaniu Te Deum uroczysta procesja podążyła do Łazienek ulicą Ujazdowską. Było to barwne i podniosłe widowisko. Brały w nim udział wszystkie stany, cechy z chorągwiami, wojsko, kadeci, orkiestry i niezmierne tłumy.
Wypadki polityczne uniemożliwiły kontynuację budowy. Przerwano ją ostatecznie w dniu 16 czerwca 1792 r. Postawionym już zrębom kościoła na życzenie Stanisława Augusta nadano formę kaplicy. Filar w czasowej symbolicznej postaci kaplicy z czterema przybudówkami został uwieczniony na późniejszych rysunkach Jana Griesmayera oraz Zygmunta Vogla. Zrąb zaledwie rozpoczętej budowli przyjęto nazywać Świątynią (Świątynką) Opatrzności. W jej otoczeniu przez następne dwa wieki odbywały się uroczystości, a w jej ściany wmurowywano różnego rodzaju tablice pamiątkowe.