Proweniencja:
– kolekcja Leona Wyczółkowskiego;
– kolekcja Zygmunta Kowalskiego w Krakowie jako dar od prof. Wyczółkowskiego;
– kolekcja Janiny, córki Zygmunta Kowalskiego;
– następnie w kolekcji spadkobierców powyższej.
Prezentowany Portret Józefa Sosnowskiego... jest dziełem dojrzałym i w pełni prezentuje indywidualny styl artysty. Śmiało kładzione kolory i odważne zestawienia kontrastowych barw obwiedzione mocnym, czarny konturem to elementy charakterystyczne dla szczytowego okresu twórczości Stanisława Wyspiańskiego.
Ponadto dzieło to jest odzwierciedleniem zarówno warsztatowego mistrzostwa artysty jako malarza, jak i symbolem jego wszechstronności. Dramat Bolesław Śmiały był pierwszą i jedyną sztuką, której Wyspiański nie był jedynie autorem. Artysta stał się kreatorem niemal każdego najdrobniejszego szczegółu jako scenograf, kostiumograf i współreżyser przedstawienia. Rozmach, barwność i pomysłowość, z jaką je zrealizowano, wzbudziły sensację i zagwarantowały mu wielki sukces.
Fakt pojawienia się portretu, reprezentującego opus magnum Stanisława Wyspiańskiego, na rynku aukcyjnym jest wydarzeniem wyjątkowym.
Józef Konstanty Nałęcz Sosnowski, pseudonim Marian, Mariański (Radonia pow. Opoczno 10 maja 1863 – Łódź 27 października 1933) – aktor, reżyser i śpiewak. Był absolwentem gimnazjum realnego w Warszawie. Pragnąc zostać śpiewakiem operowym, śpiewu uczył się pod kierunkiem Julii Leichnitz. Jako aktor zadebiutował w 1880 roku w warszawskim teatrzyku ogródkowym Eldorado. Następnie występował w zespołach teatralnych w Lublinie, Radomiu, Łowiczu, Poznaniu i Łodzi. Reżyserią zajął się w 1899 w teatrze łódzkim. W 1900 został zaangażowany w Teatrze Miejskim w Krakowie, gdzie grał i reżyserował z przerwami do 1912. Następnie należał do zespołów Teatru Polskiego i Teatru Miejskiego we Lwowie. Jego ostatnim teatrem był Teatr im. Słowackiego w Krakowie, w którym pozostał do czasu odejścia na emeryturę w 1930 roku. Józef Sosnowski był reżyserem cenionym za swoją konsekwencję w przeprowadzaniu przyjętych założeń. Miało to jednak negatywny wpływ na podległych mu aktorów, którzy czuli się skrępowani i bali się jego gwałtownych wybuchów gniewu. Sosnowski reżyserował liczne sztuki Stanisława Wyspiańskiego, m.in. Bolesława Śmiałego, Sędziów, Powrót Odysa, Wyzwolenie, Klątwę, Akropolis.
Wyspiański bardzo go cenił zarówno jako reżysera, jak i aktora. To z myślą o nim napisał rolę Bolesława Śmiałego i chętnie angażował go jako reżysera swoich sztuk. Józef Sosnowski opracował szczegółową partyturę reżyserską Bolesława Śmiałego w wersji premierowej (1903), co uznane mu zostało za wielką zasługę. Podobno planował również opracować partytury innych sztuk Wyspiańskiego, jednakże zamiaru tego nigdy nie zrealizował.
W roku 1908 w Wiedniu miała miejsce znakomita, jedna z najważniejszych, wystawa Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka“. Udział w niej wzięli wszyscy jej członkowie, przede wszystkim: Wyspiański, Stanisławski, Mehoffer, Pankiewicz, Dunikowski, Fałat, Axentowicz, Boznańska, Wyczółkowski. Członkowie towarzystwa dołożyli wszelkich starań, żeby wystawa ta stała się wielką manifestacją sztuki polskiej i dlatego każdy z artystów przedstawił swoje najlepsze dzieła. Wśród prezentowanych znalazł się również Sosnowski w roli Bolesława jako centralny punkt wystawy prac Stanisława Wyspiańskiego, który oprócz obrazów zaprezentował, stylizowane na starosłowiańskie, meble i dekoracje swojego autorstwa.
Obraz wystawiany, opisany lub reprodukowany:
– VII wystawa Towarzystwa Artyst. Polskich „Sztuka“ i II wystawa Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowana“ otwarta od dnia 14 XI 1903 do 31 XII 1903 roku, s. 9, nr kat. 5 (tytuł Art. dram. p. Sosnowski w roli Bolesława);
– „Tygodnik Ilustrowany“ 1904, nr 15, s. 288, il. (tytuł: Sosnowski w roli Bolesława; patrz fot.);
– „Tygodnik Ilustrowany“ 1907, nr 51, s. 1035;
– „Tygodnik Ilustrowany“ 1908, nr 12, s. 227;
– Austellung der Vereinigung Polnischer Künstler „Sztuka“, Wien 1908, Hagenbund, s. 28, nr kat. 292 (patrz fot.);
– “The Studio“ 1908, nr 187, s. 70;
– Katalog XVI wystawy Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka“ w Krakowie kwiecień 1912, s. nlb. (fotografia z wystawy „Sztuki“ w Wiedniu, Hagenbund 1905 r.);
– „Sztuka“ 1897-1922, Album jubileuszowe 25-letniej działalności Towarzystwa Artystów Polskich, Lwów 1922, s. XXV (fotografia z wystawy „Sztuki“ w Wiedniu, 1905 r.);
– Stanisław Wyspiański, katalog wystawy TPSP XI – XII 1932, Kraków 1932, s. nlb. nr kat. 129 (Bolesław Śmiały);
– Wystawa St. Wyspiańskiego w krakowskim Pałacu Sztuki, „Czas“ z 27 XI 1932, s. nlb.;
– Adam Galis, W tragicznym teatru skłonie, s. 814, il. (tytuł Sosnowski w roli Bolesława Śmiałego);
– „Sztuki Piękne“ 1932, nr 12, il. przed s. 337;
– Stanisław Wyspiański. W czterdziestolecie śmierci, Kraków 1947, s. 12, kat. 67;
– Jerzy Güttler, O twórczości plastycznej Wyspiańskiego, Warszawa 1957, il. po s. 104;
– „Sami złożycie stos...“. Pogrzeb Stanisława Wyspiańskiego, Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie, XII 2007 - III 2008, Kraków 2007 , s. 75, il., s. 90, kat. 11;
– Zaduszki – Wyspiański. Spektakl galowy w setną rocznicę śmierci Artysty, 28 listopada 2007, s. 22, il.;
– Wyspiański. Posłowie, Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie (oprac. Magdalena Laskowska, Łucja Skoczeń-Rąpała), Kraków 2019, s. 33, il.
JÓZEF SOSNOWSKI W ROLI KRÓLA BOLESŁAWA W SZTUCE BOLESŁAW ŚMIAŁY STANISŁAWA WYSPIAŃSKIEGO, 1903
pastel, papier w dwóch arkuszach naklejony na tekturę
60,8 x 94 cm (w świetle oprawy)
sygn. z prawej: SW | 1903 [monogram wiązany]
na odwrocie:
– wzdłuż prawego boku, ręką Leona Wyczółkowskiego (farbą): LW. | „Bolesław Śmiały“ | własność prof: | Leona Wyczółkowskiego
– poniżej ręką Zygmunta Kowalskiego (tuszem): Obraz ten ofiarowany mi przez profesora Wyczółkowskiego | przeznaczam mojej córce Janinie [...] na wyłączną | własność. Kraków 1 0 Grudnia 1917 r. p. | Zygmunt Kowalski
– centralnie numer (czerwoną kredką): 73
– l.d. nalepka TPSP (druk, maszynopis): TOW. PRZYJACIÓŁ SZTUK PIĘKNYCH W KRAKOWIE | Autor Stanisław Wyspiański | Tytuł dzieła „Sosnowski w roli Bolesława | Śmiałego“ | Rodzaj dzieła pastel Cena | Podpis autora wł. pryw.;
– obok fragment nalepki (tusz): Własność | Janin[y] | [...]
Proweniencja:
– kolekcja Leona Wyczółkowskiego;
– kolekcja Zygmunta Kowalskiego w Krakowie jako dar od prof. Wyczółkowskiego;
– kolekcja Janiny, córki Zygmunta Kowalskiego;
– następnie w kolekcji spadkobierców powyższej.
Prezentowany Portret Józefa Sosnowskiego... jest dziełem dojrzałym i w pełni prezentuje indywidualny styl artysty. Śmiało kładzione kolory i odważne zestawienia kontrastowych barw obwiedzione mocnym, czarny konturem to elementy charakterystyczne dla szczytowego okresu twórczości Stanisława Wyspiańskiego.
Ponadto dzieło to jest odzwierciedleniem zarówno warsztatowego mistrzostwa artysty jako malarza, jak i symbolem jego wszechstronności. Dramat Bolesław Śmiały był pierwszą i jedyną sztuką, której Wyspiański nie był jedynie autorem. Artysta stał się kreatorem niemal każdego najdrobniejszego szczegółu jako scenograf, kostiumograf i współreżyser przedstawienia. Rozmach, barwność i pomysłowość, z jaką je zrealizowano, wzbudziły sensację i zagwarantowały mu wielki sukces.
Fakt pojawienia się portretu, reprezentującego opus magnum Stanisława Wyspiańskiego, na rynku aukcyjnym jest wydarzeniem wyjątkowym.
Józef Konstanty Nałęcz Sosnowski, pseudonim Marian, Mariański (Radonia pow. Opoczno 10 maja 1863 – Łódź 27 października 1933) – aktor, reżyser i śpiewak. Był absolwentem gimnazjum realnego w Warszawie. Pragnąc zostać śpiewakiem operowym, śpiewu uczył się pod kierunkiem Julii Leichnitz. Jako aktor zadebiutował w 1880 roku w warszawskim teatrzyku ogródkowym Eldorado. Następnie występował w zespołach teatralnych w Lublinie, Radomiu, Łowiczu, Poznaniu i Łodzi. Reżyserią zajął się w 1899 w teatrze łódzkim. W 1900 został zaangażowany w Teatrze Miejskim w Krakowie, gdzie grał i reżyserował z przerwami do 1912. Następnie należał do zespołów Teatru Polskiego i Teatru Miejskiego we Lwowie. Jego ostatnim teatrem był Teatr im. Słowackiego w Krakowie, w którym pozostał do czasu odejścia na emeryturę w 1930 roku. Józef Sosnowski był reżyserem cenionym za swoją konsekwencję w przeprowadzaniu przyjętych założeń. Miało to jednak negatywny wpływ na podległych mu aktorów, którzy czuli się skrępowani i bali się jego gwałtownych wybuchów gniewu. Sosnowski reżyserował liczne sztuki Stanisława Wyspiańskiego, m.in. Bolesława Śmiałego, Sędziów, Powrót Odysa, Wyzwolenie, Klątwę, Akropolis.
Wyspiański bardzo go cenił zarówno jako reżysera, jak i aktora. To z myślą o nim napisał rolę Bolesława Śmiałego i chętnie angażował go jako reżysera swoich sztuk. Józef Sosnowski opracował szczegółową partyturę reżyserską Bolesława Śmiałego w wersji premierowej (1903), co uznane mu zostało za wielką zasługę. Podobno planował również opracować partytury innych sztuk Wyspiańskiego, jednakże zamiaru tego nigdy nie zrealizował.
W roku 1908 w Wiedniu miała miejsce znakomita, jedna z najważniejszych, wystawa Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka“. Udział w niej wzięli wszyscy jej członkowie, przede wszystkim: Wyspiański, Stanisławski, Mehoffer, Pankiewicz, Dunikowski, Fałat, Axentowicz, Boznańska, Wyczółkowski. Członkowie towarzystwa dołożyli wszelkich starań, żeby wystawa ta stała się wielką manifestacją sztuki polskiej i dlatego każdy z artystów przedstawił swoje najlepsze dzieła. Wśród prezentowanych znalazł się również Sosnowski w roli Bolesława jako centralny punkt wystawy prac Stanisława Wyspiańskiego, który oprócz obrazów zaprezentował, stylizowane na starosłowiańskie, meble i dekoracje swojego autorstwa.
Obraz wystawiany, opisany lub reprodukowany:
– VII wystawa Towarzystwa Artyst. Polskich „Sztuka“ i II wystawa Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowana“ otwarta od dnia 14 XI 1903 do 31 XII 1903 roku, s. 9, nr kat. 5 (tytuł Art. dram. p. Sosnowski w roli Bolesława);
– „Tygodnik Ilustrowany“ 1904, nr 15, s. 288, il. (tytuł: Sosnowski w roli Bolesława; patrz fot.);
– „Tygodnik Ilustrowany“ 1907, nr 51, s. 1035;
– „Tygodnik Ilustrowany“ 1908, nr 12, s. 227;
– Austellung der Vereinigung Polnischer Künstler „Sztuka“, Wien 1908, Hagenbund, s. 28, nr kat. 292 (patrz fot.);
– “The Studio“ 1908, nr 187, s. 70;
– Katalog XVI wystawy Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka“ w Krakowie kwiecień 1912, s. nlb. (fotografia z wystawy „Sztuki“ w Wiedniu, Hagenbund 1905 r.);
– „Sztuka“ 1897-1922, Album jubileuszowe 25-letniej działalności Towarzystwa Artystów Polskich, Lwów 1922, s. XXV (fotografia z wystawy „Sztuki“ w Wiedniu, 1905 r.);
– Stanisław Wyspiański, katalog wystawy TPSP XI – XII 1932, Kraków 1932, s. nlb. nr kat. 129 (Bolesław Śmiały);
– Wystawa St. Wyspiańskiego w krakowskim Pałacu Sztuki, „Czas“ z 27 XI 1932, s. nlb.;
– Adam Galis, W tragicznym teatru skłonie, s. 814, il. (tytuł Sosnowski w roli Bolesława Śmiałego);
– „Sztuki Piękne“ 1932, nr 12, il. przed s. 337;
– Stanisław Wyspiański. W czterdziestolecie śmierci, Kraków 1947, s. 12, kat. 67;
– Jerzy Güttler, O twórczości plastycznej Wyspiańskiego, Warszawa 1957, il. po s. 104;
– „Sami złożycie stos...“. Pogrzeb Stanisława Wyspiańskiego, Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie, XII 2007 - III 2008, Kraków 2007 , s. 75, il., s. 90, kat. 11;
– Zaduszki – Wyspiański. Spektakl galowy w setną rocznicę śmierci Artysty, 28 listopada 2007, s. 22, il.;
– Wyspiański. Posłowie, Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie (oprac. Magdalena Laskowska, Łucja Skoczeń-Rąpała), Kraków 2019, s. 33, il.