wymiary: 62 x 47 cm,
pastel, papier czerpany typu „Ingres“
Na odwrocie, na oprawie napis: MNK | Nr Dep. N.D. 7844;
poniżej niedokładnie odbity stempel Muzeum Stanisława Wyspiańskiego Oddziału Muzeum Narodowego w Krakowie.
Trzy nalepki:
- 1. wystawy w TZSP w Warszawie (druk, wypełniony ręcznie): 28730 Autor Wyspiański Stanisław | Tytuł Dwie dziewczynki Rodzaj dzieła - | Cena - Własność Bernarda Lauera;
na nalepce ołówkowy napis: Wyspiański 28;
- 2. nalepka wystawy w Paryżu (druk wypełniony ręcznie): EXPOSITION POLONAISE A PARIS | (Société nationale des Beaux Arts) | Nom de l’Artiste Wyspiański Stan. | Titre de l’Ouevre Les deux jeunnes filles | Prix... | Valeur d’assurance 60 000 m.p | [z boku] Série Varsovie No;
- 3. nalepka z niebieską obwódką, z okrągłą nieczytelną
pieczątką i nr 32.
Obraz posiada ekspertyzę p. Marty Romanowskiej, znawczyni ouevre artysty (z 17 września 1992 roku).
Do Jej opracowania odwołujemy się w poniższej nocie.

Obraz był opisywany i reprodukowany w:
- Wystawa dzieł sztuki dla uczczenia pamięci Stanisława Wyspiańskiego złożona z jego prac malarskich i literackich zebranych w Warszawie, TZSP [w:] „Dzwon Polski“ poświęcony Stanisławowi Wyspiańskiemu;
13. XII 1914 [Jednodniówka], s. nlb. 18, nr kat. 24 (Dwie dziewczynki, własność Bernarda Lauera);
- Exposition d’Art Polonais 1921, Société Nationale des Beaux Arts 1921, Grand Palais, Paris 14 avril - 30 juin 1921, Paris 1921, s. 23, nr kat. 270-274 [w katalogu jako Fillette];
- S. Przybyszewski, T. Żuk-Skarszewski, S. Świerz, Stanisław Wyspiański. Dzieła malarskie, Biblioteka Polska, Kraków, Warszawa, Bydgoszcz 1925, s. 109, nr kat. 123, tabl. IV (repr. czarno-biała; Dwie dziewczynki, pastel, wys. 0,620, szer. 0,470; wł. pani dr Zemplińska w Warszawie);
- H. Blum, Stanisław Wyspiański, Warszawa 1969, s. 16, il. 20, s. nlb. 45, nr kat. 20 (miejsce przechowywania nieznane; repr. czarno-biała);
- „Kurier Literacko-Naukowy“, dodatek do numeru 49 „Ilustrowanego Kuriera Codziennego“ 1936, s. 779 (repr. czarno-biała);
- K. Wyka, O malarstwie Stanisława Wyspiańskiego [w:] „Przegląd Artystyczny“ 1948, nr 1, s. 3-4, repr. czarno-biała (Sieroty, 1894, pastel, 59,5 x 45 cm);
- S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Sztuka Młodej Polski, wyd. R. Kluszczyński, Kraków 1999, il. 216 na s. 222 [kolor];
- M. Romanowska, Stanisław Wyspiański, wyd. R. Kluszczyński, Kraków 2000, il. 216 na s. 64 [kolor];
- Ł. Gaweł, Stanisław Wyspiański. Życie i twórczość, wyd. R. Kluszczyński, Kraków 2007, il. na s. 45 [kolor].

Portret dwóch dziewczynek należy do grupy wczesnych pasteli Wyspiańskiego, który posługiwał się tą techniką od około 1892/93 i to zarówno z konieczności (uczulenie na farby olejne), jak i z wyboru. W czerwcu 1893 roku artysta pisał z Paryża do przyjaciela: „Maluję portrety pastelami dla wszystkich znajomych za darmo [...] że zaś w pastelach nabrałem pewnej wprawy i umiem przynajmniej zabrać się do rzeczy, więc wypadają nieźle - a mam przy tem wielką sposobność do nauki“. W lipcu tegoż roku malował już portrety płatne po 20 franków; przy czym trudno mu sprostać wszystkim zamówieniom i - jak pisał - „po przeróżnych domach są moje roboty - wszyscy mnie znają - i wszyscy dopominają się portraitów“. W swej paryskiej pracowni artysta urządził nawet wystawę namalowanych wówczas pasteli.

Dziś znamy tylko niewielką liczbę tych wczesnych prac Wyspiańskiego. Były to zawsze portrety psychologiczne, prace o swoistej kolorystyce i manierze malowane płasko, dwuwymiarowo, na jednolitym tle, z kształtami obrysowanymi konturem. Omawiane tu Dwie dziewczynki sytuują się na krawędzi czasu studiów i dojrzałości twórczej artysty i niewątpliwie należą do grupy bardzo dobrych dzieł malarza. Obraz - reprezentując prace z okresu przejścia od poszukiwań twórczych po pełną artystyczną dojrzałość - jest też niewątpliwą rzadkością.

Autorka ekspertyzy zwraca także uwagę na powtarzający się w ówczesnej twórczości malarza motyw „portretów podwójnych“. Wymieniając kilka przykładów (Panny Kijeńskie, 1893; Muzeum Śląskie w Katowicach czy Dwie Dziewczynki w czerwonych sukienkach, 1994; Lwowska Galeria Obrazów) zauważa następnie, że o ile modelki obu wymienionych portretów nie wykazują wzajemnego zainteresowania, o tyle w „naszym“ portrecie, pozy przytulonych do siebie dziewczynek sugerują cieplejsze i bardziej intymne relacje między małymi modelkami. Ich bliskość i miękko splecione dłonie zapowiadają późniejszą o dwa lata kompozycję Caritas, a idąc dalej także czułość kompozycji Macierzyństwa.

Obraz był zawsze własnością prywatną; w roku 1914 należał do warszawskich zbiorów Bernarda Lauera, w roku 1925 odnotowano go jako własność pani dr Zemplińskiej w Warszawie. Późniejsi właściciele portretu nie byli wiadomi; jeszcze w 1969 Helena Blum miejsce jego przechowywania określiła jako nieznane. Długo też dostępna była tylko jego jednobarwna reprodukcja zamieszczona w albumie Dzieła malarskie (1925). Wreszcie w latach 1992-1996 zdeponowany w Muzeum Narodowym w Krakowie, obraz doczekał się pełniejszych opracowań i kolorowych fotografii.

Ważnym źródłem do pełniejszego odtworzenia losów Dwóch dziewczynek są też umieszczone na odwrocie obrazu nalepki wystawowe. Wpisane na nie dane (także te dot. właściciela) w połączeniu z zachowanymi katalogami wystaw przynoszą wiadomość, że w 1914 portret był pokazywany na wystawie dzieł artysty w warszawskim TZSP (nalepka 1), a w 1921 został pokazany w Grand Palais na wystawie Sztuki Polskiej w Paryżu (nalepka 2). W katalogu tej ostatniej wystawy obraz - inaczej niż na nalepce - został określony tytułem Fillette, lecz ten błąd można przypisać francuskim organizatorom wystawy (podobne nieścisłości w katalogu występują kilkakrotnie, np. przy obrazach Jana Stanisławskiego).
Na podstawie recenzji domniemywać można także, że Dwie dziewczynki zostały pokazane na wystawie w krakowskim TPSP w listopadzie 1947 roku.