Zdzisław Beksiński stał się znany szerszej publiczności na początku lat 70., kiedy zaczął tworzyć tzw. „pejzaże metaficzyczne“. Pierwsze obrazy tej serii zostały pokazane na słynnej wystawie „Oczekiwanie“ zorganizowanej przez Janusza Boguckiego w warszawskiej Galerii Współczesnej w grudniu 1972. Charakteryzowała je przede wszystkim ściszona, ciemna kolorystyka, występowanie posępnego pejzażu i desygnatów śmierci: trumien, nagrobków, szkieletów, potwornych postaci ze świata apokaliptycznych wizji. Malarska projekcja tych „dreszczowcowych“ treści spotkała się z żywym odzewem w ówczesnej prasie, a nawet na ich kanwie powstał dokument Rozmowa Mistrza ze śmiercią (reż. Franciszek Kuduk, 1973). Kilka kadrów filmu zajmuje „nasz“ obraz – wizerunek nadnaturalnej wielkości zmory prowadzącej na postronku bezbronną, nagą postać. Dzieło nosi wszelkie znamiona stylistyki znanej z „Oczekiwania“. Za ujętą en face, kroczącą wprost na widza parą roztacza się rozległe pustkowie z kłębowiskiem chmur rozstępującym się nad głową kreatury. Zimny blask pada na czarną pelerynę spiętą klamrą w kształcie czaszki, a między rozchylonymi połami materiału majaczy widok ukrzyżowanego, pięknego kobiecego ciała. Połączenie symbolu męczeństwa ze sferą seksualności sięgało jeszcze tworzonych w latach 60. rysunków sadomasochistycznych i przewijało się przez całą twórczość malarza – najbliższym skojarzeniem może być datowana na ten sam rok kompozycja prezentowana na aukcji Agra-Art (13 XII 2020), z niemal bliźniaczą sylwetką rozpiętej na krzyżu kobiety. Częstą obecność wątku erotycznego w scenach przesiąkniętych atmosferą śmierci i przemijania tłumaczył Tadeusz Nyczek: Nieprzypadkowo tak wiele miejsca zajmuje w sztuce Beksińskiego erotyka. Ona właśnie stoi najbliższej źródeł życia i śmierci; w miłości poczyna się nowe istnienie, wreszcie i ona bywa zatratą już bardziej w metaforycznym sensie.
(Tadeusz Nyczek, Zdzisław Beksiński albo oswajania śmierci, „Student“, nr 18 (97), 1973).
Wizyjny portret z 1973 roku jest dziełem, w którym jak w soczewce skupiają się wszystkie ważne dla artysty motywy i środki artystycznego wyrazu reprezentując tym samym najbardziej rozpoznawalny okres w dorobku artysty.
Obraz „wystąpił“ w filmie Rozmowy Mistrza ze Śmiercią (reż. Franciszek Kuduk, 1973) – 19’32’’-20’00’’.
olej, płyta pilśniowa
122 x 100 cm
sygn. na odwr. na płycie: BEKSIŃSKI 1973
Zdzisław Beksiński stał się znany szerszej publiczności na początku lat 70., kiedy zaczął tworzyć tzw. „pejzaże metaficzyczne“. Pierwsze obrazy tej serii zostały pokazane na słynnej wystawie „Oczekiwanie“ zorganizowanej przez Janusza Boguckiego w warszawskiej Galerii Współczesnej w grudniu 1972. Charakteryzowała je przede wszystkim ściszona, ciemna kolorystyka, występowanie posępnego pejzażu i desygnatów śmierci: trumien, nagrobków, szkieletów, potwornych postaci ze świata apokaliptycznych wizji. Malarska projekcja tych „dreszczowcowych“ treści spotkała się z żywym odzewem w ówczesnej prasie, a nawet na ich kanwie powstał dokument Rozmowa Mistrza ze śmiercią (reż. Franciszek Kuduk, 1973). Kilka kadrów filmu zajmuje „nasz“ obraz – wizerunek nadnaturalnej wielkości zmory prowadzącej na postronku bezbronną, nagą postać. Dzieło nosi wszelkie znamiona stylistyki znanej z „Oczekiwania“. Za ujętą en face, kroczącą wprost na widza parą roztacza się rozległe pustkowie z kłębowiskiem chmur rozstępującym się nad głową kreatury. Zimny blask pada na czarną pelerynę spiętą klamrą w kształcie czaszki, a między rozchylonymi połami materiału majaczy widok ukrzyżowanego, pięknego kobiecego ciała. Połączenie symbolu męczeństwa ze sferą seksualności sięgało jeszcze tworzonych w latach 60. rysunków sadomasochistycznych i przewijało się przez całą twórczość malarza – najbliższym skojarzeniem może być datowana na ten sam rok kompozycja prezentowana na aukcji Agra-Art (13 XII 2020), z niemal bliźniaczą sylwetką rozpiętej na krzyżu kobiety. Częstą obecność wątku erotycznego w scenach przesiąkniętych atmosferą śmierci i przemijania tłumaczył Tadeusz Nyczek: Nieprzypadkowo tak wiele miejsca zajmuje w sztuce Beksińskiego erotyka. Ona właśnie stoi najbliższej źródeł życia i śmierci; w miłości poczyna się nowe istnienie, wreszcie i ona bywa zatratą już bardziej w metaforycznym sensie.
(Tadeusz Nyczek, Zdzisław Beksiński albo oswajania śmierci, „Student“, nr 18 (97), 1973).
Wizyjny portret z 1973 roku jest dziełem, w którym jak w soczewce skupiają się wszystkie ważne dla artysty motywy i środki artystycznego wyrazu reprezentując tym samym najbardziej rozpoznawalny okres w dorobku artysty.
Obraz „wystąpił“ w filmie Rozmowy Mistrza ze Śmiercią (reż. Franciszek Kuduk, 1973) – 19’32’’-20’00’’.