Płaskorzeźba ujęta jest arkadowo w drewnianej, profilowanej ramie. W centrum kompozycji znajduje się postać młodej kobiety zwróconej en trois-quatre w prawą stronę, niosącej sztandar z napisem POLSKIE / RUTHENIE z drzewcem zwieńczonym orłem w koronie. Kobieta ubrana jest w strój antyczny i krakowską rogatywkę, prawą nogą z rozerwanymi kajdanami depcze orła carskiego, a lewą wspiera na nagim torsie mężczyzny skierowanego głową w dół. Nad głową kobiety widnieje krzyż z napisem w otoku RELIGIUM PATRIE. W tle, u góry, głównej postaci towarzyszą walczące putta. Zza sylwetki Polonii po jej prawej stronie wyłaniają się alegoryczne postaci symbolizujące męstwo i męczeństwo. U dołu na cokole znajduje się trójpolowa tarcza z herbami Polski, Litwy i Rusi z Matką Boską i Dzieciątkiem pośrodku. Otacza ją szarfa z napisem BOŻE ZBAW POLSKE. Po obu stronach tarczy widoczna jest sygnatura Paris 1863 / Ad. Itasse.
Płaskorzeźba przedstawiająca Polonię zrywającą okowy niewoli carskiej powstała pod wpływem powstania styczniowego. Dzieło eksponowane było na wystawie zorganizowanej przez Muzeum Narodowe w Warszawie a następnie w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie w 1979 r.