Wystawa koncentruje się wokół terminu Transgresji, rozumianej jako przekraczanie granic i norm – zarówno estetycznych, jak i społecznych – w celu wywołania żywej reakcji u odbiorców. To właśnie ten gest przekroczenia, niezgody na zastany porządek, stanowi oś interpretacyjną całego projektu.
Centralnym punktem ekspozycji jest rzeźba Przyjaźń – bezkompromisowa reinterpretacja emblematycznej pracy Aliny Szapocznikow. Realizacja z 1954 roku, doskonale znana miłośnikom sztuki, przedstawiała dwóch mężczyzn – symboliczny sojusz Polski i ZSRR. Obecnie dzieło to znajduje się w kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, instytucji będącej współczesną „świątynią sztuki”.
Orłowski nie tyle prowadzi dialog z Aliną Szapocznikow, ile z epoką, w której przyszło jej tworzyć – z jej ideologiczną atmosferą, językiem propagandy i estetyką monumentalizmu. W jego realizacji znika pierwotny układ dwóch obejmujących się mężczyzn; ich miejsce zajmują kobiety – monumentalne, geometryczne postaci, zredukowane do surowych, niemal abstrakcyjnych form. Ich bliskość można odczytywać jako symbol przyjaźni, siostrzeństwa, solidarności, a może nawet intymności. To wyraźny gest emancypacyjny, odrzucający patriarchalny porządek wizualny, obecny zarówno w historycznych narracjach, jak i we współczesnych systemach reprezentacji.
We współczesnej odsłonie historia zostaje opowiedziana na nowo – bez politycznych gestów, bez ideologicznych wymogów. Pomnik przedstawia dwie kobiety – kortenową rzeźbę o uproszczonych, surowych formach. Ich wspólna obecność staje się znakiem czasu: komentarzem do współczesnych napięć, lęków i przemian społecznych. W tej lapidarnej kompozycji zawiera się refleksja nad kruchością więzi w świecie poddanym nieustannym przemianom i rosnącym podziałom.
Paweł Orłowski zadaje pytania: czy więzi międzyludzkie – przyjaźń, miłość, solidarność – mogą istnieć niezależnie od systemów politycznych, czy też są przez nie nieuchronnie kształtowane? Dwie kobiety stojące obok siebie mogą symbolizować akt sprzeciwu wobec mechanizmów historii – próbę wyzwolenia się z cykli zależności.
Dopełnieniem wystawy jest cykl piętnastu prac na papierze, które powstały podczas rezydencji Pawła Orłowskiego w Fundacji Juana i Pilar Miró w 2025 roku. W przestrzeni galerii zaprezentowane zostaną realizacje bezpośrednio nawiązujące do formy i symboliki rzeźby Przyjaźń – nie jako szkice czy przygotowawcze notatki, lecz jako osobne dzieła. Kompozycje, wykonane w technice opracowanej przez Pawła Orłowskiego na poprzednich rezydencjach w fundacji, operują językiem odbicia i fragmentaryzacji, przenosząc elementy przestrzenne w medium papieru.
Artysta nadaje tym pracom wyraźnie popkulturowy charakter – szybki, kolorowy, bezkompromisowy i wywrotny – odwołując się do estetyki współczesności, w której dominują intensywność, gest i przekaz wizualny. W duchu, który stanowi echo twórczości Joana Miró, prace te wzmacniają transgresyjny ton całej wystawy, budując pomost między formą rzeźbiarską a obrazem graficznym jako równoprawnymi środkami ekspresji.
Organizatorzy wystawy: Van Rij Gallery x Artinfo
Wystawa będzie dostępna w ramach Muranowskiej Majówki:
16 maja - Piątek - 12:00-21:00
17 maja - Sobota - 12:00-24:00
18 maja - Niedziela - 12:00-20:00
W pozostałe dni wystawa czynna w godzinach pracy Galerii:
Poniedziałek - Piątek - 10:00-18:00
Reprodukcje: Paweł Orłowski, Przyjaźń, 2025
