Teresa i Andrzej Starmachowie zdecydowali się na przekazanie pokaźnej część swojej prywatnej kolekcji w darze dla dwóch krakowskich instytucji. Kolekcja gromadzona była od ponad 40 lat i była wyrazem rodzinnej pasji do sztuki. Beneficjentami słynnych kolekcjonerów zostało Muzeum Sztuki Nowoczesnej MOCAK oraz Muzeum Fotografii MUFO.
Wszystko odbywa się po ponad 100 latach od ostatniego wydarzenia o równie wysokiej randze. W 1920 roku Muzeum Narodowe w Krakowie obdarowane zostało bezcennym zbiorem dzieł sztuki, wybitnego kolekcjonera Feliksa „Manggi” Jasieńskiego. Od tamtego momentu nie odnotowaliśmy żadnej innej tak znaczącej i cennej darowizny dzieł sztuki. Aż do dzisiaj.
Historia po 100 latach zatoczyła koło, w krakowskim MUFO i MOCAKU-u doszło do podpisania dokumentów finalizujących kilkumiesięczny, utrzymywany w tajemnicy proces przekazywania dzieł sztuki z prywatnej kolekcji Teresy i Andrzeja Starmachów do obu tych instytucji. Sygnatariusze porozumienia - Dyrektor Muzeum fotografii Marek Świca i Dyrektorka Muzeum Sztuki Współczesnej Masza Potocka nie kryli radości i podkreślali, że gest Państwa Starmachów pisze historię polskiego muzealnictwa po 1989 roku i jest wyrazem głębokiej kolekcjonerskiej świadomości, związanej z potrzebą udostępniania gromadzonych prywatnie dóbr kultury szerokiej publiczności.
Skala i rozmach mecenatu Starmachów sprawia, że nie bez przyczyny wiążemy ten dar z postacią Feliksa Jasieńskiego, który sto lat temu ofiarował Muzeum Narodowemu w Krakowie obrazy Wyspiańskiego, Malczewskiego i Wyczółkowskiego, a także obszerne zbiory drzeworytów z Dalekiego Wschodu. Tym razem do lokalnych instytucji trafią prace 26 artystów i artystek. Ich wartość wzbudza ogromny podziwi, a wartość darowizny przekracza dziesiątki milionów złotych.
Lista nazwisk przekazywanych dzieł sztuki jest imponująca - Magdalena Abakanowicz, Mirosław Bałka, Marek Chlanda, Marta Deskur, Stanisław Dróżdż, Władysław Hasior, Julian Jończyk, Tadeusz Kantor, Edward Krasiński, Piotr Lutyński, Marzena Nowak, Jerzy Nowosielski, Jadwiga Sawicka, Mikołaj Smoczyński, Grzegorz Sztwiertnia.
Nie tylko dzieła malarskie i obiekty przestrzenne wchodzą w skład cennej darowizny. Kolekcja rodziny Starmachów silnie osadzona była także w fotografii. Nazwiska dobrze znane, stanowiące ważny filar fotografii kolekcjonerskiej trafią do zbiorów MUFO, m.in. Tomasz Ciecierski , Marta Deskur, Piotr Jaros, Andrzej Lachowicz, Przemysław Pokrycki, Robert Rumas, Jadwiga Sawicka, Jacek Maria Stokłosa, Jan Tarasin, Andrzej Wełmiński, Krzysztof Zieliński.
W rozmowie z dyrektorem MUFO Markiem Świcą dowiadujemy się jak bardzo znaczący jest ten dar dla świata fotografii. Przede wszystkim potwierdza ważność tego medium, właśnie poprzez darowiznę traktującą równorzędnie dzieła malarskie, rzeźbiarskie i fotografię. W sumie ponad 350 odbitek zostanie przekazanych, to olbrzymi zbiór najważniejszych polskich fotografów.
Konkretne prace poznamy wkrótce, już na początku 2024 roku odbędzie się uroczysta wystawa w remontowanym obecnie Bunkrze Sztuki w Krakowie. Znając kolekcję Starmachów z pewnością zobaczymy wyjątkowe obiekty. Z twórczości Magdaleny Abakanowicz spodziewamy się tych najważniejszych, jak np. „Gry wojenne” czy obiekty z juty - Embriologia. Dzieła Tadeusza Kantora powinny równie zachwycić, to w rękach Andrzeja Starmacha znajdowały się tak ważne prace jak choćby cykl „Wszystko wisi na włosku”. Nie zabraknie oczywiście prac Jerzego Nowosielskiego, Władysława Hasiora czy Mirosława Bałki. Czy do kolekcji trafią dzieła Edwarda Krasińskiego oglądane na wystawie w PGS-ie? Labirynt? To wszystko wkrótce się okaże.
Teresa i Andrzej Starmachowie - z zawodu historycy sztuki - od lat prowadzą jedną z kluczowych krakowskich galerii, której autorski profil i program jest skoncentrowany przede wszystkim na najwybitniejszych współczesnych artystach polskich, ale też klasykach sztuki powojennej. Zainteresowania małżeństwa przez długi czas skupiały się na twórczości artystów z kręgu Grupy Krakowskiej, fenomenie rodzimej awangardy - postaciach Tadeusza Kantora, Jerzego Nowosielskiego, Jana Tarasina czy Marii Stangret-Kantor. Galeria prezentowała także ikoniczną abstrakcję geometryczną - dzieła Henryka Stażewskiego, a także Ryszarda Winiarskiego oraz prace wybitnych twórców światowych m.in.: fotografie Nobuyoshi Arakiego, rysunki Davida Rabinowitcha, prace Josepfa Beuysa czy polaroidy Andy Warhola.
Imponująca część kolekcji przekazanej do MOCAK-u i MUFO odzwierciedla zainteresowania jej fundatorów. Obejmuje prace o fundamentalnym znaczeniu dla kultury polskiej, w których materializują się najważniejsze prądy intelektualne polskiego świata sztuki XX wieku.
