Obroty na polskim rynku aukcyjnym dzieł sztuki, pierwszy kwartał 2020–2021
Już od kilku lat na rynku dzieł sztuki w Polsce obserwujemy stałą tendencję wzrostową. Wraz z nastaniem pandemii w marcu 2020 roku tendencja ta znacznie się wzmocniła. Koronawirus nie tylko nie spowolnił pozytywnych zmian, które trwały już wcześniej, lecz okazał się dla nich katalizatorem. Zaskakuje nas jednak skala tego zjawiska. Rynek sztuki wkroczył na ścieżkę niespotykanych wcześniej wzrostów. Najbardziej obrazowo przedstawia to wykres z porównaniem pierwszego kwartału 2020 roku, czyli okresu przed pandemią, z pierwszym kwartałem roku obecnego. Wyniki są sensacyjne: wartość obrotów na rynku dzieł sztuki zwiększyła się aż o 72,5%!
Powodów tej sytuacji jest wiele. Pierwszym i najważniejszym jest wspomniana wyżej naturalna kontynuacja zachodzącego już od dawna procesu. Drugim – względy finansowe. Gdy rynki finansowe ulegają destabilizacji, inwestorzy kierują swoją uwagę właśnie na dzieła sztuki. W niepewnych czasach sztuka jest bardzo atrakcyjną i bezpieczną formą lokaty kapitału. Z powodu pandemii zmieniły się także nasze przyzwyczajenia dotyczące wydawania pieniędzy. Najprostszy przykład: brak możliwości swobodnego podróżowania ograniczył liczbę zagranicznych wyjazdów. Trudna sytuacja w branży turystycznej nie przełożyła się bezpośrednio na rynek sztuki, ale dzięki niej niejednemu kolekcjonerowi zostało więcej środków na zakup nowych, ciekawych obiektów.
Na koniec warto dodać, że do Polski wreszcie przyszła i rozwija się w najlepsze moda na otaczanie się dziełami sztuki. Jak widać, nawet „kowidowy” kryzys nie jest w stanie jej zatrzymać.
Wspomnianą tendencję wzrostową, trwającą już od blisko dekady, najlepiej obrazuje zestawienie ostatnich lat na rynku. Porównując analogiczne okresy pierwszego kwartału rynek urósł blisko trzykrotnie! Z 40 mln złotych w przykładowym 2017 roku do 114 milionów w roku 2021.
Obroty na polskim rynku aukcyjnym dzieł sztuki, pierwszy kwartał 2017–2021
Wzrost wyników finansowych w pierwszym kwartale nie oznacza jedynie wzrostu obrotów. Równie spektakularnie zwiększyła się liczba aukcji: z 72 do 127, co stanowi zmianę o 76%. Za tym idzie zdecydowanie wyższa liczba wylicytowanych obiektów. W pierwszych trzech miesiącach tego roku domy aukcyjne sprzedały 6600 spośród zaoferowanych 11 tysięcy dzieł sztuki.
Polski rynek aukcyjny w pierwszym kwartale 2020 i 2021
Układ sił nie ulega zmianie od lat. Pierwsza czwórka domów aukcyjnych generuje 80% obrotu całego rynku, przy czym w pierwszych trzech miesiącach 2021 roku 36% obrotów wypracowała Desa Unicum, dom aukcyjny niezmiennie pozostający na pozycji lidera. Z pewnością wyniki tej firmy z kwartału na kwartał będą coraz lepsze (przypomnijmy: w 2019 i 2020 roku Desa Unicum osiągała ponad 50% udziału w całym rynku). Dwa kolejne miejsca zajmują Polswiss Art oraz Agra-Art. Znakomite wyniki zawdzięczają one bardzo udanym aukcjom, przeprowadzonych właśnie w pierwszym kwartale. Oba domy aukcyjne przyzwyczaiły nas do organizacji zaledwie kilku aukcji w roku, ale wynik każdej z nich przekracza zazwyczaj 10, a nawet 20 milionów złotych (w przypadku Polswiss Art). Dla odmiany Sopocki Dom Aukcyjny wypracował swój kwartalny wynik, intensyfikując pracę nad aukcjami. W analogicznym okresie roku 2020, ale przy mniejszym zaangażowaniu, firma ta osiągnęła obrót o wartości 2,9 mln. Teraz odnotowała natomiast niebywały, bo aż czterokrotny skok – do poziomu 13, 8 mln zł.
Udział domów aukcyjnych w obrotach rynku aukcyjnego w 1. kwartale 2021 roku
Poniższa tabela potwierdza niebywałą siłę rynku. Najważniejsza kolumna, czyli „Zmiana obrotów w mln złotych”, przedstawia kwotowy przyrost sprzedaży. Największy wzrost obrotów – o 13,5 mln złotych, zanotowała Desa Unicum. Zwyżkę przekraczającą 10 mln zł osiągnął także wspomniany wcześniej Sopocki Dom Aukcyjny. Polswiss i Agra-Art zwiększyły natomiast wartość sprzedaży na swoich aukcjach po prawie 7 mln zł każdy.
Podsumowując: dla czołówki polskich domów aukcyjnych pierwszy kwartał oznaczał bardzo intensywny przyrost obrotów. Gdyby tendencja ta się utrzymała, rynek w 2021 roku osiągnąłby wielkość zupełnie nie przewidywaną przez nikogo. Czy tak się stanie? Będziemy to analizować przy okazji kolejnych podsumowań.
Domy aukcyjne w 1. kwartale w latach 2020 I 2021
Najwyższe transakcje w pierwszym kwartale to prawdziwe milowe kroki w perspektywie całego roku. Pierwsza dziesiątka sprzedaży nie schodzi poniżej miliona złotych. Rekordem może pochwalić się Agra-Art, dzięki spektakularnej licytacji pracy Jacka Malczewskiego, zatytułowanej „Prządka”. Z ceny wywoławczej 1,7 mln złotych osiągnięto końcowy wyniki 6,7 mln złotych wraz z opłatą aukcyjną.
Kolejne ważne transakcje odbyły się w Desie Unicum – chodzi o sprzedaże dzieł Romana Opałki, Victora Vasarelego oraz aktualnej gwiazdy rynku aukcyjnego – Jacka Malczewskiego. Rekordy Desy przeplatane są równie wysokimi wynikami Polswiss Artu – tu najwyżej licytowane były prace Józefa Mehofera, Henryka Haydena, Władysława Czachórskiego oraz jak zawsze Wojciecha Fangora.
Największe transakcje na polskim rynku aukcyjnym w pierwszym kwartale 2021
Jacek Malczewski, Pożegnanie z pracownią. Prządka, 1922, olej, płótno, 177,5 x 211, Agra-Art, 21.03.2021, (5 600 000 zł) 6 720 000 zł
Roman Opałka, Detal 5446535-5462919 z cyklu "1965/1 - ∞", 1965, akryl, płótno, 196 x 135, Desa Unicum, 4.03.2021, (3 000 000 zł) 3 600 000 zł
Jacek Malczewski, Orfeusz i Eurydyka, 1914, olej, płótno, 197 x 120, Desa Unicum, 18.03.2021, (2 400 000 zł) 2 880 000 zł
Józef Mehoffer, Portret Aleksandra Dejeana, 1895-96, olej, płótno, 120 x 96, Polswiss Art, 9.03.2021, (2 300 000 zł) 2 760 000 zł
Henryk Hayden, Martwa natura z kompotem, 1918, olej, płótno , 60 x 73, Polswiss Art, 9.03.2021, (1 700 000 zł) 2 040 000 zł
Jacek Malczewski, Thanatos, 1913, olej, płótno, 105 x 74,2, Desa Unicum, 18.03.2021, (1 300 000 zł) 1 560 000 zł
Victor Vasarely, Novae - Kat, 1959-1973, akryl, płótno, 253 x 128, Desa Unicum, 4.03.2021 (1 250 000 zł) 1 500 000 zł
Wojciech Fangor, E18, 1966, olej, płótno, 127 x 127, Polswiss Art, 9.03.2021 (1 250 000 zł) 1 500 000 zł
Włodzimierz Tetmajer, Orka, przed/lub 1910, olej, płótno, 111 x 165,5, Desa Unicum, 18.03.2021 (1 050 000 zł) 1 260 000 zł