Od roku 1912 do 1948 igrzyskom olimpijskim towarzyszył Olimpijski Konkurs Sztuki i Literatury, realizujący starożytny grecki ideał syntezy piękna umysłu i ciała - gr. kalokagathia. Stąd też o nierozerwalnym połączeniu świata sportu i kultury świadczy bogaty program kulturalny towarzyszący tegorocznym igrzyskom olimpijskim w Paryżu. Oto zestawienie wystaw, o których warto wiedzieć, odwiedzając w najbliższym czasie stolicę mody, kultury i sportu, która po raz trzeci w historii (1900, 1924 i 2024) pełni honory gospodarza XXXIII Letnich Igrzysk Olimpijskich.
Tekst: Anna Jankowska
Ferdinand Gueldry (1858-1945), Match annuel entre la Société Nautique de la Marne et le Rowing Club, 1883, olej na płótnie, 60 x 100 cm, Nogent-sur-Marne, musée intercommunal. Wystawa: "En jeu! Artists and sport (1870–1930)", Musée Marmottan Monet
Rachel Whiteread
Rachel Whiteread's poster for the 2012 London Summer Olympics, featuring "LOndOn 2O12" (2011)
Offset-printed poster, 31 1/2 x 23 5/8 inches (80 x 60 cm), Olympic Museum Collections, Lausanne, Switzerland © Rachel Whiteread
Photo: © International Olympic Committee. All rights reserved.
Courtesy Olympic Museum, Lausanne, Switzerland
Zaczynamy od paryskiego oddziału Gagosian Gallery, która to posiada nad Sekwaną aż dwie lokalizacje. „The Art of the Olympics” bierze pod lupę różnorodne spojrzenia na sport, przez twórców takich jak Pablo Picasso, Andy Warhol, Tracey Emin czy Pierre Soulages. Jedna część ekspozycji prezentuje projekty plakatów z historycznych Igrzysk Olimpijskich, wśród nich praca Rachel Whitehead oraz Cy Twombly. Druga część gości prace Andreasa Gursky’ego (fotografia meczu w piłkę nożną z lotu ptaka „Amsterdam. Arena I”, 2000 czy charakterystyczny zarys linii deski surfingowej w wydaniu Marca Newsona, „Black Surfboard”, 2017). Wszystkie prace prezentowane zarówno przy Rue de Castiglione, jak i Rue de Ponthieu można kupić, a dochód ze sprzedaży zostanie przekazany na rzecz Olympic Refuge Foundation.
Przenosimy się do Musée Marmottan Monet na wystawę „En jeu! Artists and sport (1870–1930)”. Do 1 września prezentowanych tam będzie ponad 100 prac wypożyczonych z kolekcji prywatnych i publicznych z całego świata. Motyw sportu na płótnach jest reprezentowany na przestrzeni 60 lat od impresjonistów do kubistów. Kolekcja obejmuje prace mistrzów francuskich, ale nie tylko. Obok Pierre’a Bonnarda, Gustave’a Courbeta, Claude’a Moneta czy Edgara Degasa znajdzie się twórczość Amerykanina Thomasa Eakinsa czy norweskiego impresjonisty Fritsa Thaulowa.
Olimpiada dobiegnie końca, ale ślad po niej zostanie zdecydowanie na dłużej! Do 25 listopada w Musée d’art et histoire Paul Eluard wystawa „The mechanics of achievement. The body put to the test in sports”. Narracja tej opowieści została osnuta wokół ludzkiego ciała w całej pełni jego mocy i niemocy i cenie, którą musi zapłacić za zwycięstwo i … porażkę. To wystawa interdyscyplinarna, na której dzieła współczesne prowadzą dialog z pracami historycznymi i obiektami etnograficznymi (dla przykładu, zobaczymy tu zarówno rzeźbę Augusta Rodin, jak i fotografię autorstwa Pierre’a Larauza. W programie wiele wydarzeń towarzyszących, także dla najmłodszych. Muzeum Sztuki i Historii Paula Eluarda jest zlokalizowane w departamencie Seine-Saint-Denis, bardzo blisko głównych olimpijskich atrakcji.
Paryska placówka prestiżowej galerii Almine Rech zaprasza na zwiedzanie Paryża w towarzystwie wystawy „Sport and Beyond”. To kolejna ekspozycja, której twórcy postawili na dialog teraźniejszości z przeszłością, czego przykład stanowi nowa rzeźba Jeffa Koonsa z cyklu „Gazing Balls”. Wzorowana na starożytnej rzeźbie „Borghese Gladiator”, zostaje uzupełniona o kolorowe lustrzane kule. Oprócz Koonsa w tej czasowej kolekcji znajdziemy także dwa inne istotne amerykańskie nazwiska. To Laurie Simmons i Hank Willis Thomas. Simmons korzysta z dobrodziejstw sztucznej inteligencji, Thomas sięga do przeszłości - do Olimpiady w Berlinie w 1936 roku i złotych medali czarnoskórego lekkoatlety Jesse’a Owensa. Totem nawiązujący do rzeźby Constantego Brancusiego, pomalowany farbą do ciała o nazwie „Kameleon”, symbolizuje różne spojrzenia na zwycięstwo w zależności od perspektywy patrzenia. Do 17 sierpnia.
Widok instalacji “Sport and Beyond’ w galerii Almine Rech, 2024. fot. Nicolas Brasseur. Dzięki uprzejmości Artystów i galerii Almine Rech.
Le Petit Palais w sercu Paryża zachęca do odwiedzin wystawą „The body in motion”, czyli „Ciało w ruchu”. Motyw poparty został pracami powstałymi od starożytności do nowożytności: od rzeźby - postaci mężczyzny rzucającego dyskiem z 490 r. p.n.e., przez wazy z porcelany Sèvres, wręczane zwycięzcom Olimpiady w Paryżu w 1924 roku, po nowożytne malarstwo. Druga część tej wystawy poświęcona jest feminizmowi w sporcie. Dość istotnym wskaźnikiem jest bowiem liczba sportsmenek, które brały udział w Olimpiadzie w Paryżu w 1900 roku i teraz; na początku wieku było ich 22, natomiast tegoroczna Olimpiada jest pierwszą w historii, podczas której obowiązują parytety wśród zawodników.
Winner of a race at the Paralympic Games in Seoul. 1988. © Collections du Musée National du Sport, Nice
Sport jest odpowiednim punktem wyjścia do rozmów wokół najbardziej aktualnych wyzwań, takich jak tematy podjęte w ramach wspomnianych już wystaw: feminizm, tradycja i nowoczesność, ograniczenia ciała czy niepełnosprawność. Kolejna wystawa towarzysząca Letnim Igrzyskom Olimpijskim 2024 to „Paralympic stories. From sports integration to social inclusion (1948–2024)”. W skrócie mówiąc, to historie paraolimpijczyków i procesu integracji społecznej osób niepełnosprawnych poprzez sport. W paryskim Pantheonie prezentowane są filmy, fotografie, plakaty, wycinki prasowe oraz inne obiekty upamiętniające zawodników paraolimpiad w lekkiej atletyce.Ta wystawa otwarta będzie do 29 września. Igrzyska Paraolimpijskie - przypomnijmy - rozgrywają się od 28 sierpnia do 8 września.
Zaglądając do 16. dzielnicy Paryża nie sposób ominąć Palais Galliera, nazywanego także Muzeum Mody Paryża. Kuratorzy tego miejsca sięgnęli do prywatnych zasobów i zewnętrznych kolekcji, m.in. Narodowego Muzeum Sportu w Nicei, Fundacji Azzedine Alaia oraz domów mody Chanel i Yohji Yamamoto, by stworzyć drugą odsłonę wystawy „Fashion on the move”. Obejmuje ona ponad 250 obiektów - od XVIII wieku po dziś. Tutaj moda jest papierkiem lakmusowym zmian zachodzących w społeczeństwie oraz pragnień - od tych najbardziej utylitarnych po prestiżowe. Kolekcja prezentuje kostiumy używane na przestrzeni lat przez sportowców różnych dyscyplin: od golfa, jazdy konno czy tenisa, po kolarstwo czy pływanie. Paryska świątynia mody zgodnie ze swoją misją zachęca odwiedzających do spojrzenia na kostiumy jako na coś innego, aniżeli tylko jako na ... ciuchy.
W zestawieniu prestiżowych paryskich muzeów, które w najbliższym czasie, tak jak całe miasto, oddadzą się gorącej dyskusji o sporcie, nie mogło zabraknąć Luwru. Nie przypadkowo wspominamy o nim blisko finału tego zestawienia, ponieważ ekspozycja „Olympism: Modern Invention, Ancient Legacy” oddaje pierwszeństwo historii Igrzysk Olimpijskich w ogóle, ich początkom, kontynuacji i rozwojowi, oddając uwagę ich nowożytnym wskrzesicielom; w 1894 roku Pierre de Coubertin postulował o powrót do starożytnej tradycji podczas swojego wykładu na Uniwersytecie w Sorbonie, dwa lata póżniej pierwsze nowożytne Igrzyska Olimpijskie zainaugurowano w Atenach, a w 1900 roku przeniesiono je do Paryża właśnie. Na tej wystawie znajduje się pewna wyjątkowa niespodzianka, dla której warto odwiedzić Luwr do 16 września.
Płaskorzeźba gipsowa: Bieg (Dromos), według amfory panatenajskiej, przypisywana berlińskiemu artyście, © French School at Athens. Dzięki uprzejmości Musée du Louvre
Maison Polonais w Paryżu. zdj. Art in House
Na koniec czas na polski akcent! Kibicujemy naszym rodakom z trybun, a w międzyczasie podziwiamy polską sztukę. O rozwój ciała i ducha zatroszczy się specjalnie zorganizowany na tę okazję Maison Polonaise, czyli Dom Polskiego Sportu w sercu Lasku Bulońskiego - centrum polskości w czasie Olimpiady 2024. Wśród spotkań zaplanowanych w tym miejscu odbędą się spotkania z artystami, którzy swoje prace pokażą na wystawie w Maison Polonaise, a będą to: Jerzy Kędziora, Joanna Mieszko i Wojciech Brewka. Za oprawę artystyczną Maison Polonaise odpowiada warszawska galeria sztuki Art in House.
Poza Domem Polskim ważnym adresem będzie Instytut Polski przy 86 Rue de La Faisanderie, gdzie już od 29 maja otwarta jest wystawa „Sport Games”. Gromadząc współczesne prace polskich artystów, podejmuje ona wszelkie zagadnienia związane ze sportem od zawsze, te najbardziej dyskutowane i te często pomijane. Uwydatnia fenomen sportu, szukając odpowiedzi na pytanie dlaczego od zawsze jest on dla człowieka tak istotny i dlaczego wywiera tak duży wpływ na przeróżne dziedziny życia, kreując superbohaterów i superbohaterki jednoczących społeczności narodowe i ponadnarodowe. Na wystawie w Instytucie Polskim zobaczymy prace m.in. Norberta Delmana, Iwony Demko, Janka Możdżyńskiego, Heleny Stiasny, Piotra Gromniaka i in. Wystawa zorganizowana została przez Instytut Polski w Paryżu razem z Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu i można ją oglądać jeszcze do 9 sierpnia.
Instytut Polski w Paryżu. Wystawa „Sport Games”