Po „pandemijnym” szczycie rynku w 2021 roku, z historycznie wysokim wolumenem sprzedaży aukcyjnej (630 mln zł) następują dwa lata korekty. Rok 2023 zamknął się wynikiem sprzedaży na poziomie 436,9 mln zł, o ponad 20% niższym niż przed rokiem, ale w dalszym ciągu 15% powyżej poziomu sprzedaży sprzed pandemii. To fakt, że na rynku odnotowujemy niższe obroty już od dwóch lat. Natomiast nie wynika z tego, że klienci rezygnują z zakupów dzieł sztuki. Zmniejszyła się raczej intensywność handlu na polskim rynku. Mniejsza sprzedaż wynika w dużej mierze z niższej liczby aukcji przeprowadzonych przez domy aukcyjne i galerie. Zorganizowano o ponad 80 aukcji mniej w 2023 roku, co oznacza oczywiście mniej zaoferowanych w ciągu roku obiektów, a w konsekwencji, ilościowo, niższą sprzedaż. Jeśli spojrzymy na liczbę wylicytowanych obiektów na aukcajch, to tutaj spadek wyniósł jedynie 10%. Jednak zabrakło w 2023 roku rekordowych transakcji, które zazwyczaj mocno wpływały na ostateczny wynik roczny.
| 2022 | 2023 | zmiana | |
| obroty (mln zł) | 570,8 | 436,9 | -23,5% |
| liczba oferowanych obiektów | 55 748 | 49 678 | -10,9% |
| liczba wylicytowanych obiektów | 26 408 | 23 775 | -10% |
| liczba aukcji | 636 | 553 | -13,1% |
Wyniki oraz podsumownie roku 2023 na polskim rynku sztuki prezentuje ekspert Artinfo.pl - Maciej Gajewski
Obroty na rynku aukcyjnym dzieł sztuki w Polsce w latach 2019 - 2023
Właściciele dzieł sztuki, osoby handlujące, w atmosferze niestabilnych warunków politycznych i ekonomicznych (wojna w Ukrainie, wysoka inflacja) nie zdecydowali się wystawić na aukcjach najwybitniejszych obiektów, czyli tych o zazwyczaj najwyższych cenach sprzedaży. W rezultacie wyniki najlepszych aukcji sezonu 2023, na których suma łącznej sprzedaży wynosiła maksymalnie 20-25 mln zł, nie mogły się równać z historycznymi rekordami z ostatnich lat, kiedy obserwowaliśmy wyniki po 30-40 mln zł osiagane na pojedynczej aukcji. Dodatkowy wpływ na roczny wolumen sprzedaży w 2023 roku miało może w niewielkim stopniu, choć jednak, zakończenie działalności aukcyjnej przez Dom Aukcyjny Libra. W ostatnich latach był to ważny uczestnik rynku w segmencie sztuki XX wieku, na którego aukcjach dochodziło do dużych transakcji dzieł klasyków polskiej sztuki współczesnej.
Udział domów aukcyjnych w obrotach rynku w 2023 roku
Podobnie jak w poprzednich latach, nie uległ zmianie układ sil w czołówce rynkowej. Liderem jest Desa Unicum, która zachowała ponad 50% udział w rynku. Na drugim miejscu znajduje się Polswiss Art z wynikiem blisko 16%. Tak jak w 2022 roku, w skład ścisłej czołówki, złożonej z firm o największych tradycjach handlu dziełami sztuki w Polsce wchodzą również Sopocki Dom Aukcyjny (9%) i Agra-Art (5,5%). Kolejni ważni gracze rynkowi to zdecydowanie młodszy dom aukcyjny - Art in House, wyspecjalizowany w sztuce nowych pokoleń oraz dom aukcyjny, pamiętający początki krajowego rynku, czyli Rempex. Te dwie firmy oraz jeszcze dodatkowo Krakowski Dom Aukcyjny, wyłamały się z ogólnego trendu mniejszej sprzedaży i odnotowały jej wzrost (Krakowski Dom Aukcyjny, Rempex) lub utrzymały na poziomie sprzed roku (Art in House). Wspomniany młody dom aukcyjny z Krakowa, po ponad pięćdziesięcio procentowym wzroście obrotu, jest przykładem największej zmiany w obrębie pierwszej dziesiątki krajowego rynku, awansując z 13. na 7. miejsce. Szeroką czołówkę rynku aukcyjnego w Polsce uzupełniają, tak jak w poprzednich latach, Polski Dom Aukcyjny z Krakowa oraz dwie stołeczne firmy: Mazowiecki Dom Aukcyjny i Wallspace Gallery.
| dom aukcyjny | obroty w 2023 roku, mln zł | udział w rynku | |
| 1 | Desa Unicum | 228,8 | 52,4% |
| 2 | Polswiss Art | 68,8 | 15,8% |
| 3 | Sopocki Dom Aukcyjny | 39,6 | 9,1% |
| 4 | Agra-Art | 24,2 | 5,5% |
| 5 | Art in House | 14,1 | 3,2% |
| 6 | Rempex | 7,9 | 1,8% |
| 7 | Krakowski Dom Aukcyjny | 5,2 | 1,2% |
| 8 | Mazowiecki Dom Aukcyjny | 4,9 | 1,13% |
| 9 | Polski Dom Aukcyjny | 4,7 | 1,08% |
| 10 | Wallspace Gallery | 2,8 | 0,64% |
Największe transakcje 2023 roku przyniosły potwierdzenie hierarchii rynkowej ustalonej w ciągu ostatniej dekady, a także kilka niespodzianek. Trzech najważniejszych artystów to w dalszym ciągu Jacek Malczewski, Wojciech Fangor (aż 6 prac w poniższym zestawieniu) i Magdalena Abakanowicz. Jedyne dwie transakcje powyżej 5 milionów złotych to wracająca na aukcję w Desie Unicum grupa rzeźbiarska „Caminando” Magdaleny Abakanowicz oraz olej „M 39” Wojciecha Fangora. Dwóch obrazów z cyklu „liczonego” Romana Opałki, a także obrazu Józefa Brandta z pewnością nie można zaliczyć do niespodzianek i są potwierdzeniem niekwestionowanej, wysokiej pozycji obu artystów na krajowym rynku. Po raz kolejny w ostatnich kilku latach w czołówce sprzedaży pojawia się obraz kojarzony z pracownią Petera Paula Rubensa. Za wydarzenie w segmencie sztuki dawnej należy uznać rekordowo wysoką cenę wczesnego obrazu Józefa Chełmońskiego (blisko 4,5 mln zł w Desie Unicum). W dziale sztuki współczesnej na wyróżnienie zasługuje rekord aukcyjny Aliny Szapocznikow, zasłużenie osiągnięty przez pierwszą na rynku pracę ze słynnego cyklu „Usta iluminowane” (ponad 2 mln zł). Za sensacyjną należy natomiast uznać obecność w zestawieniu dwóch reprezentantów młodego pokolenia, w tym aż trzy obrazy Ewy Juszkiewicz, sprzedane w domu aukcyjnym Polswiss Art za ponad 2 miliony złotych oraz rzeźba Nikoli Vudraga wylicytowana na aukcji charytywnej Omenaa Foundation.
Największe transakcje na polskim rynku aukcyjnym w 2023 roku
| Praca | Dom aukcyjny, data aukcji | Cena młotkowa, zł | Cena z opłatą aukcyjną, zł | |
| 1 | Magdalena Abakanowicz, Caminando (zestaw 20 figur), 1998/1999 | Desa Unicum 23.11.2023 |
8 000 000 | 9 600 000 |
| 2 | Wojciech Fangor, M 39, 1969 | Desa Unicum 7.12.2023 |
6 300 000 | 7 560 000 |
| 3 | Peter Paul Rubens – Pracownia artysty, Święta Rodzina, ok. 1630 | Polswiss Art 12.12.2023 |
3 850 000 | 4 620 000 |
| 4 | Roman Opałka, Detal 2806353 - 2828874" z cyklu "1965/1 - ∞", 1965 | Desa Unicum 30.11.2023 |
3 750 000 | 4 500 000 |
| 5 | Józef Chełmoński, Wieczór letni, 1875 | Desa Unicum 15.06.2023 |
3 600 000 | 4 320 000 |
| 6 | Roman Opałka, Detal 4253356 - 4273404" z cyklu "1965/1 - ∞", 1965 | Desa Unicum 5.10.2023 |
3 600 000 | 4 320 000 |
| 7 | Nikola Vudrag, Irona maiden, 2016 | Omenaa Foundation 3.06.2023 |
3 200 000 | 3 200 000 |
| 8 | Wojciech Fangor, M 58, 1969 | Desa Unicum 7.12.2023 |
2 600 000 | 3 120 000 |
| 9 | Józef Brandt, Powrót z wyprawy wiedeńskiej, 1865 | Desa Unicum 14.12.2023 |
2 400 000 | 2 880 000 |
| 10 | Ewa Juszkiewicz, Bez tytułu (za Adolfem Ulrikiem wertmuller), 2019 | Polswiss Art 24.10.2023 |
2 300 000 | 2 760 000 |
| 11 | Ewa Juszkiewicz, Bez tytułu (za Christofferem Wilhelmem Eckerbergiem), 2020 | Polswiss Art 12.12.2023 |
2 050 000 | 2 460 000 |
| 12 | Wojciech Fangor, M 20, 1970 | Desa Unicum 2.03.2023 |
2 000 000 | 2 400 000 |
| 13 | Jacek Malczewski, Lekcja historii, 1916 | Polswiss Art 12.12.2023 |
1 950 000 | 2 340 000 |
| 14 | Wojciech Fangor, SU 1, 1972 | Polswiss Art 12.12.2023 |
1 950 000 | 2 340 000 |
| 15 | Jacek Malczewski, Autoportret z Thanatosem (z meduzą), 1920 | Polswiss Art 14.03.2023 |
1 900 000 | 2 280 000 |
| 16 | Ewa Juszkiewicz, Scena polowania, 2014 | Polswiss Art 6.06.2023 |
1 900 000 | 2 280 000 |
| 17 | Magdalena Abakanowicz, Figura krocząca (Vancouver Ancestors), 2006 | Polswiss Art 12.12.2023 |
1 900 000 | 2 280 000 |
| 18 | Alina Szapocznikow, Lampe-bouche I (Usta iluminowane I), 1967 | Desa Unicum 13.04.2023 |
1 700 000 | 2 040 000 |
| 19 | Wojciech Fangor M 21, 1970 | Desa Unicum 25.05.2023 |
1 700 000 | 2 040 000 |
| 20 | Wojciech Fangor, B 2, 1964 | Desa Unicum 7.12.2023 |
1 700 000 | 2 040 000 |
Magdalena ABAKANOWICZ (1930 Falenty - 2017 Warszawa)
Caminando (zestaw 20 figur), 1998/99
brąz, 174 x 70 x 50,5 cm (wymiary każdej pracy)
sygnowany oraz datowany: '1998/99' we wnętrzu poszczególnych figur
DESA UNICUM
Magdalena Abakanowicz. Synteza Sztuk, 23 listopada 2023
Sprzedane: 8 000 000 zł (9 600 000 zł z opłatą aukcyjną)
Wojciech FANGOR (1922 Warszawa - 2015 Warszawa)
"M 39", 1969
olej/płótno, 203 x 203 cm
sygnowany, datowany i opisany na odwrociu: 'FANGOR | M 39 1969'
DESA UNICUM
Sztuka Współczesna. Op-Art i Abstrakcja Geometryczna, 7 grudnia 2023
Sprzedane: 6 300 000 zł (7 560 000 zł z opłatą aukcyjną)
Peter Paul RUBENS (1577 - 1640) - Pracownia artysty
Święta Rodzina, ok. 1630
olej, płótno dublowane, 104,5 x 90 cm
POLSWISS ART
Aukcja Dzieł Sztuki, 12 grudnia 2023
Sprzedane: 3 850 000 zł (4 620 000 zł z opłatą aukcyjną)
Roman OPAŁKA (1931 Abbeville - 2011 Rzym)
"Detal 2806353 - 2828874" z cyklu "1965/1 - ∞", 1965
akryl/płótno, 196 x 135 cm
sygnowany i opisany na odwrociu: 'OPALKA 1965/1 - ∞ | DETAIL - 2806353 - 2828874'
DESA UNICUM
Sztuka Współczesna. Klasycy Awangardy po 1945, 30 listopada 2023
Sprzedane: 3 750 000 zł (4 500 000 zł z opłatą aukcyjną)
Józef CHEŁMOŃSKI (1849 Boczki - 1914 Kuklówka)
"Wieczór letni", 1875
olej/płótno (dublowane), 81 x 114 cm
sygnowany, datowany i opisany l.d.: 'JÓZEF CHEŁMOŃSKI | 1875 r w Warszawie'
DESA UNICUM
Sztuka Dawna. XIX wiek, Modernizm, Międzywojnie, 15 czerwca 2023
Sprzedane: 3 600 000 zł (4 320 000 zł z opłatą aukcyjną)
Nikola VUDRAG (ur. 1989, Varaždin, Chorwacja)
Iron maiden, 2016
metal, 240x150x50 cm
Omenaa Foundation
Wielka Aukcja Charytatywna Top Charity, 3 czerwca 2023
Sprzedane: 3 200 000 zł
Wojciech FANGOR (1922 Warszawa - 2015 Warszawa)
"M 58", 1969
olej/płótno, 203 x 234 cm
sygnowany, datowany i opisany na odwrociu: 'FANGOR | M58 1969| 92 x 80"'
DESA UNICUM
Sztuka Współczesna. Op-Art i Abstrakcja Geometryczna, 7 grudnia 2023
Sprzedane: 2 600 000 zł (3 120 000 zł z opłatą aukcyjną)
Józef BRANDT (1841 Szczebrzeszyn - 1915 Radom)
"Powrót z wyprawy wiedeńskiej", 1865
olej/płótno (dublowane), 75 x 135 cm
sygnowany p.d.: 'Józef Brandt'
DESA UNICUM
Sztuka Dawna. XIX wiek, Modernizm, Międzywojnie (Sesja I), 14 grudnia 2023
Sprzedane: 2 400 000 zł (2 880 000 zł z opłatą aukcyjną)
Ewa JUSZKIEWICZ (ur. 1984)
Bez tytułu (za Adolfem Ulrikiem Wertmüller), 2019
olej, płótno, 80 x 60 cm
sygn. na odwrociu: Ewa Juszkiewicz / 2019 / Ewa Juszkiewicz
POLSWISS ART
Aukcja Dzieł Sztuki, 24 października 2023
Sprzedane: 2 300 000 zł (2 760 000 zł z opłatą aukcyjną)
Jacek MALCZEWSKI (1854 Radom - 1929 Kraków)
Lekcja historii, 1916
olej, tektura, 100,5 x 148,5 cm
sygn. l.d.: 1916 / J.Malczewski
POLSWISS ART
Aukcja Dzieł Sztuki, 12 grudnia 2023
Sprzedane: 1 950 000 zł (2 340 000 zł z opłatą aukcyjną)
Jacek MALCZEWSKI (1854 Radom - 1929 Kraków)
Autoportret z Thanatosem (z Meduzą), 1920
olej, sklejka, 56 x 66 cm
sygn. l. d.: J Malczewski / 1920
POLSWISS ART
Aukcja Dzieł Sztuki, 14 marca 2023
Sprzedane: 1 900 000 zł (2 280 000 zł z opłatą aukcyjną)
Alina SZAPOCZNIKOW (1926 - 1973)
"Lampe-bouche I (Usta iluminowane I)", 1967
instalacja/żywica poliestrowa, 45,5 x 16,5 x 14 cm
sygnowany i datowany: 'A.S. 67'
DESA UNICUM
Rzeźba i Formy Przestrzenne, 13 kwietnia 2023
Sprzedane: 1 700 000 zł (2 040 000 zł z opłatą aukcyjną)