marzec 2009

Kiedy się mówi o Boguszu trzeba o nim mówić w trzech aspektach: jako o człowieku, jako o artyście i jako o animatorze sztuki, któremu nie było równych. Jako człowieka cechowała go postawa wyjątkowej bezinteresowności i odwagi, co zaważyło na jego życiu i określiło jego działalność. Wybrał sztukę i była mu ona wszystkim: celem życia, największym umiłowaniem i religią.

(…) Bogusza od dawna interesowała w sztuce przestrzeń. Już we współczesnych płótnach, gdy operował formami geometrycznymi, przywoływał jej iluzję. Od połowy lat 60. wprowadza ją realnie do swoich prac. Pojawiają się obrazy przecięte, z barwnym podłożem dostrzegalnym w rozchyleniu górnej warstwy płótna. I zaraz potem powstają obiekty w pełni reliefowe, z przytwierdzonymi do drewnianej podstawy konstrukcji metalowymi rurami, drewnianymi drążkami i listwami.


Zdjęcie: Marian Bogusz, Parabole III, 1971-72, olej, akryl, płótno. Muzeum Regionalne w Pleszewie. Praca prezentowana na wystawie w MCSW Elektrownia w Radomiu

Mistrz skrótu, syntezy, koloru. Mariusz Hermansdorfer, dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu, stwierdza: U Hałasa nie materia, lecz duch, nie struktura organiczna, lecz promieniująca z niej aura są ważne.

(…) Uczniowie podkreślają: jego dzieła przywracają wiarę w sens malarstwa. Prof. Jacek Szewczyk, rektor ASP we Wrocławiu mówi: Wpływ profesora Hałasa na styl szkoły wrocławskiej jest olbrzymi. Jego koncepcja malarska, oparta na zachwycie naturą, powraca w akademii do dziś. I choć od niemal dziesięciu lat nie pracuje na uczelni, jest tu ciągle obecny przez zapatrzenie. Jest Mistrzem dla kolejnych pokoleń.


Zdjęcie: Józef Hałas, Pejzaż wczesny, 1967, olej, płótno. Muzeum Narodowe w Krakowie

Młodzi malarze nie chcą już na swoich płótnach komentować życia codziennego, tworzyć sztuki publicystycznej. Nowi surrealiści wolą sięgać do zakamarków własnej wyobraźni i szerokiej gamy barw. Monika Szwed, Julian Jakub Ziółkowski czy Tomek Kowalski otwierają nowy rozdział w polskiej sztuce najnowszej.

(…) Tymek Borowski ze swoimi tajemniczymi portretami w bujnej kolorystyce czy Michał Frydrych z rozedrganą plamą nie stanowią już ewenementów polskiego rynku sztuki. Wszyscy, zamiast politycznego komentarza przeniesionego na płótno, wybrali malarstwo z podszeptu swojej podświadomości. Zamienili walkę z McDonaldsem na bój o kolor i fascynację konsystencją farby. Czyżby zmęczenie rzeczywistością rozgrywającą się za oknem?


Zdjęcie: Jakub Julian Ziółkowski, W szpitalu, 2005, rysunek, 25 x 34,5 cm

Stanisław Ledóchowski: Doniosłość Franciszka Starowieyskiego polega na spójności, ale i wszechstronności jego osobowości. Wizjonerska, niezwykle ekspresyjna sztuka wywodziła się z tego samego źródła, co sposób bycia, noszenia się, mówienia o rzeczach na ogół przemilczanych (...).

Krystyna Uniechowska-Dembińska: Nasze poznanie się było dość wzruszające... Stałam wtedy na przystanku autobusowym. Podszedł do mnie dziwnie, jak na lata 50. zeszłego wieku, wyglądający chłopak... Był inny. Poprosił o... 5 zł. Podając, zastanawiałam się, o co chodzi? Podrywa dziewczynę czy żebrze? A on podziękował mi po francusku i zniknął w tłumie.


Zdjęcie: Franciszek Starowieyski. Fot. Marek Nowicki

The Queen's Gallery, Palace of Holyroodhouse, Edynburg, Wystawa: Sztuka włoska z kolekcji królewskiej. Barok, do 8 marca 2009 r.

W ubiegłym roku Palace of Holyroodhouse w Edynburgu prezentował wystawę malarstwa włoskiego renesansu ze zbiorów królewskich (patrz nr 9/2008). Zgodnie z zapowiedziami można tam właśnie oglądać drugą część wystawy poświęconą sztuce włoskiego baroku.

Mając ciągle w pamięci płótna renesansowe czuje się ogromną stylistyczną przepaść, jaka dzieli artystyczne owoce odrodzenia od kreacji doby baroku. Harmonia i klasyczne proporcje ustępują miejsca dramatycznym efektom świetlnym i przepychowi barw.


Zdjęcie: Cristofano Allori, Judyta z głową Holofernesa, 1613. Royal Collection C 2009, Her Majesty Queen Elizabeth II

Gemeentemuseum, Haga, Wystawa: Christian Schad. Retrospektywa, do 10 maja 2009 r.

Na przełomie roku w Leopold Museum po raz pierwszy w Wiedniu można było oglądać obszerną wystawę retrospektywną Christiana Schada (1894-1982) (obecnie prezentowaną w Hadze), najbardziej znanego przedstawiciela Neue Sachlichkeit. Schad zdobył sobie sławę przede wszystkim portretami bohaterów szalonych lat 20. - perfekcyjnie gładka powierzchnia obrazów i chłodny, zagadkowy urok przedstawianych (przede wszystkim kobiet) nadały tym obrazom status ikon.


Zdjęcie: Christian Schad, Maika, 1929, olej, płótno, 65 x 53 cm. Kolekcja prywatna C Christian-Schad-Stiftung, Aschaffenburg

Azja to jeden z bardziej fascynujących regionów na świecie. Co nas, mieszkańców Zachodu szczególnie pociąga w tym kontynencie to jego odrębność kulturowa, społeczna i mentalna. Azja to również lider w dziedzinie nowych technologii, nauki czy ekonomii.

Stałym zjawiskiem jest tam silny kult nowoczesności, a jednocześnie znaczne oddziaływanie głęboko zakorzenionej w azjatyckich społecznościach tradycji, przejawiającej się niemal we wszystkich dziedzinach życia. Podobne zjawiska zachodzą również we wzornictwie przemysłowym, które zaskakuje nas coraz bardziej wymyślnymi i zaawansowanymi produktami, przy czym powszechne jest sięganie po naturalne i lokalnie dostępne materiały z równoczesnym zastosowaniem tradycyjnych metod produkcyjnych. Jednym słowem to nieustanne przenikanie się tradycji z nowoczesnością.


Zdjęcie: Sofa Croissant, proj. Kenneth Cobonpue, Filipiny

Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, Wystawa: Wina i kara. Sprawiedliwość w grafice europejskiej XVI-XIX wieku. Ze zbiorów Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, do 19 kwietnia 2009 r. Kuratorka: Magdalena Adamska.

Skąd bierze się ciekawość, z jaką widzowie tłoczą się wokół scen przedstawiających przyczajonych przy drodze zbójców, pojmania obwinionych, wielkich władców wydających wyroki, krajobrazy z szubienicą albo kaźń skazańców - sadzanych na "ośle hańbiącym", zamykanych w wieży głodowej, zakuwanych w dyby, chłostanych, palonych na stosie, przywiązywanych do pręgierza, łamanych kołem, ćwiartowanych? Bo wciąż przyprawia o spore emocje ten świat sprzed wielkiej reformy systemu legislacyjnego i penitencjarnego, którego nastanie tak sugestywnie opisze Michel Foucault.


Zdjęcie: Pieter van der Heyden, wg Pietera Bruegela St., Sąd Ostateczny, 1558-59, miedzioryt, 271 x 382 mm. Ze zbiorów Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie

Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, Wystawa: Gnieźnieńskie Spotkania z Plakatem. Spotkanie 8: ZOOGRAFIKA, 6 marca - 28 czerwca 2009 r. Kuratorka: Anna Grabowska-Konwent.

Prezentacje sztuki projektowania w ramach Gnieźnieńskich Spotkań z Plakatem mają już długoletnią tradycję. Wystawa Zoografika powstała w oparciu o zbiory bogatej kolekcji Galerii Plakatu i Designu Muzeum Narodowego w Poznaniu. Tym razem kluczem w wyborze prac jest zwierzę, którego wizerunek występuje bardzo często w plakacie bez względu na okres jego powstania.


Zdjęcie: Danuta Żukowska, Nie ryzykuj! Chroń stopy!, 1969, offset